Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

Potrzeby i preferencje w wyznaczaniu popytu… 19
Wybór gałęzi oparty jest zatem na analizie relacji wartości użytkowej odmiennych
możliwości i jakości, reprezentowanych przez poszczególne gałęzie transportu
z uwzględnieniem ceny usług, co można wyrazić formułą:
U
1 >
P
1
U
P
2
2
gdzie:
U – użyteczność usługi transportowej oferowanej przez gałąź i,
P – cena usługi transportowej oferowanej przez gałąź i.
Substytucyjność jednej gałęzi transportu przez inną może następować
przez substytucję rozgrywaną między poszczególnymi rodzajami odległości
transportowej 19 . Rozróżnia się trzy rodzaje odległości transportowej: przestrzenną,
czasową i ekonomiczną. Odległość przestrzenna rozpatrywana jest
w dwojakim znaczeniu: jako najkrótsza odległość między dwoma punktami;
jako najkrótsza trasa między dwoma punktami, wytyczona wzdłuż istniejących
szlaków komunikacyjnych. Odległość czasowa jest wyrażana w izochronach,
czyli w liniach, które można przebyć w takiej samej jednostce czasu. Odległość
ekonomiczna jest natomiast wyrażana w kosztach transportu. W związku z tym
można rozpatrywać trzy podstawowe warianty substytucji, w której przedmiotem
decyzji jest odległość transportowa:
– wzajemna substytucja odległości przestrzennej i czasowej,
– wzajemna substytucja odległości czasowej i ekonomicznej,
– wzajemna substytucja odległości przestrzennej i ekonomicznej.
Potrzeby transportowe charakteryzują się występowaniem postulatów wykonania
określonego przewozu. Postulaty przewozowe, jako cecha potrzeby, są
właściwościami pożądanymi przez użytkowników usług transportowych 20 . Ich
realizacja identyfikuje je z jakościowymi cechami usług transportowych, które
są zróżnicowane w zależności od gałęzi transportu. Innymi słowy, każda gałąź
charakteryzuje się specyficznym profilem jakościowym, będącym – jak to uj-
19 A. Piskozub, Funkcjonowanie systemów…, s. 29–36.
20 W. Grzywacz, op.cit., s. 112.