Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

252 Dorota Ambrożuk
przewiduje taryfa (cennik) obowiązująca u przewoźnika, z którą nadawca mógł
się zapoznać zawierając umowę 7 .
Deklaracja wartości przesyłki w prawie przewozowym nie prowadzi do
odejścia od zasady, że odszkodowanie wypłacane za szkodę w przesyłce nie
może przekroczyć zwykłej jej wartości, ustalonej według kryteriów zawartych
w przepisie art. 80 ust. 1 pr. przew., a służy jedynie ułatwieniu ustalenia tej
zwykłej wartości. Deklaracja w żadnym wypadku (również na gruncie przepisów
międzynarodowych o czym niżej) nie pozwala na uwzględnienie szczególnej
wartości, jaką ma przesyłka dla konkretnego nadawcy (tzw. praetium affectionis).
Wynika to stąd, że deklaracja możliwa jest tylko wówczas, gdy w relacji
między nadawcą a odbiorcą nie została wystawiona faktura (rachunek), przewoźnik
ma prawo zweryfikowania deklaracji już w momencie nadawania przesyłki
do przewozu pod kątem zgodności ze zwykłą wartością przesyłki, jak
również ma prawo przeprowadzić dowód przeciwieństwa 8 wobec deklaracji na
etapie ustalania wysokości odszkodowania.
Odmienne skutki rodzi deklaracja wartości przesyłki na podstawie ustawy
z 12 czerwca 2003 roku – Prawo pocztowe 9 (art. 58). Ponieważ wysokość odszkodowania
limitowana jest tu, co do zasady, wielokrotnością opłaty za traktowanie
przesyłki jako poleconej, deklaracja jej wartości zastępuje ten limit.
W prawie pocztowym deklaracja wartości przesyłki nie stwarza jednak domniemania
jej wartości w wypadku ubytku lub uszkodzenia. Przewoźnik obowiązany
jest w takiej sytuacji zapłacić odszkodowanie ustalone na podstawie
zwykłej wartości przesyłki, nie wyższe jednak niż zadeklarowana wartość. Jeżeli
jednak przesyłka zostanie utracona, przewoźnik nie ma możliwości stwierdzenia
jej wartości i nie może prowadzić dowodu na tę okoliczność. Prawo
pocztowe nakazuje mu wypłatę odszkodowania w wysokości żądanej przez
nadawcę, nie wyższej jednak niż wartość zadeklarowana.
7
Przyjmuję, że taryfa (cennik) wydana przez przewoźnika jest wzorcem umownym, do
którego ma zastosowanie postanowienie art. 384 k.c., przy czym w stosunkach transportowych
posługiwanie się takimi wzorcami jest zwyczajowo przyjęte. Por. M. Stec, Nowa regulacja wzorców
umownych a umowy transportowe, w: Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga
pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003, s. 299 i n.
8
9
Na temat dowodu przeciwieństwa zob. szerzej: H. Dolecki, Ciężar dowodu..., s. 126–127.
Tekst jedn.: DzU 2008, nr 189, poz. 1159, z późn. zm.