Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

Umowa o międzynarodowym przewozie drogowym towarów 271
go państwa, natomiast sama trasa będzie miała charakter wewnątrzkrajowy.
W tym przypadku będziemy mieli do czynienia z przejazdem przez obce państwo
tylko częściowo, ale strony umowy będą podmiotami pochodzącymi
z tego samego państwa, a sam transport będzie traktowany jako przewóz krajowy.
W takim przypadku będą musiały znaleźć zastosowanie wewnętrzne polskie
regulacje prawne, odnoszące się do drogowego przewozu towarów – ustawa
Prawo przewozowe (zwane dalej Pp) 26 . Niezależnie od powyższego przykładu,
trzeba mieć na uwadze, że konwencja CMR ma co do zasady charakter
bezwzględnie obowiązujący, co wynika z regulacji zawartej w art. 41 umowy
CMR. Zawiera ona zapis mówiący o nieważności wszelkich klauzul, które pośrednio
lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia konwencji 27 . Wobec tego
zasadę tę należy odnieść głównie do odpowiedzialności odszkodowawczej.
Chociaż z jej treści wynika, jak to stwierdzono w ust. 2 art. 41, że odnosi się
ona do sytuacji, która nakazywałaby zrzec się korzyści z ubezpieczenia towaru
na przewoźnika i druga z nich, to klauzula przenosząca ciężar dowodu na
nadawcę. Ten sposób jej rozumienia jest niedopuszczalny, gdyż naruszałby
uprawnienia podmiotów do właściwego dochodzenia odszkodowania. Tego
rodzaju uprawnienia nie może domagać się sam nadawca, ani też nie może ono
wynikać z postanowień umownych, gdyż sytuacja taka mogłaby prowadzić do
obejścia przepisów w celu dokonania przysporzenia na rzecz podmiotu do tego
nieuprawnionego, co wiązałoby się z naruszeniem uprawnień przewoźnika,
odnoszących się chociażby do dochodzenia odszkodowania z tytułu umowy
ubezpieczenia cargo ładunku. Trzeba pamiętać również, że użyto tutaj zwrotu
„w szczególności”, a więc ustawodawca zakłada, że istnieją przypadki, które
nakazywałyby stosowanie klauzuli bezwzględnej nieważności do jeszcze innych
okoliczności, niewymienionych w statuowanym przepisie.
Przede wszystkim należy jednak pamiętać o tym, że umowa przewozowa
CMR ma charakter konsensualny. Do jej zawarcia dochodzi bowiem wskutek
zgodnego oświadczenia woli obu stron, a więc nadawcy i przewoźnika. Fakt
wystawienia listu przewozowego nie stanowi żadnej bezwzględnej przesłanki,
od której uzależnione jest jej istnienie 28 . Obecnie list przewozowy CMR, pełni
26 Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jedn. DzU 2000, nr 50,
poz. 601, z późn. zm.).
27 R. Walczak, op.cit., s. 42.
28 M. Jägers, CMR – Besonderheiten gegenüber §§ 407 ff. HGB, w: J. Knorre, K. Demuth,
R.T. Schmid, Handbuch des Transportrechts, C.H. Beck Verlag, München 2008, s. 139.