Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

Deklaracja wartości towaru i specjalnego interesu… 249
W art. 80 ust. 3 pr. przew. ustawodawca unormował także skutki deklarowania
wartości przesyłki. Zgodnie z tym przepisem w razie utraty przesyłki
z deklarowaną wartością, osobie uprawnionej należy się odszkodowanie w wysokości
deklarowanej, a w razie ubytku – w odpowiedniej części, chyba że
przewoźnik udowodni, że wartość deklarowana przewyższa wartość ustaloną
w sposób określony w postanowieniu art. 80 ust. 1 pr. przew.
Sprawdzenie wartości przesyłki przez przewoźnika i wpisanie ewentualnych
zastrzeżeń do listu przewozowego nie obala zatem domniemania prawnego,
że wartość przesyłki wynika z deklaracji nadawcy 4 . Dla jego obalenia przewoźnik
musi przeprowadzić dowód i wykazać, że zadeklarowana przez nadawcę
wartość przesyłki jest wyższa od jej rzeczywistej (zwykłej) wartości, rozumianej
jako wartość rzeczy wynikająca z cennika czy też wartość rzeczy tego
samego rodzaju i gatunku w czasie i miejscu nadawania jej do przewozu (art. 80
ust. 1 pkt 2 i 3 pr. przew.). Dowód taki przewoźnik może przeprowadzić za
pomocą wszelkich prawnie dopuszczalnych środków dowodowych 5 .
Wpisanie do listu przewozowego uzasadnionych zastrzeżeń co do deklarowanej
przez nadawcę wartości przesyłki, chociaż nie obala wyżej wymienionego
domniemania, może jednak ułatwić przewoźnikowi przeprowadzenie dowodu
na jego obalenie. Należy bowiem pamiętać, że w ostateczności spór co do
wysokości odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki, a więc ocena zastrzeżeń
przewoźnika, dotyczących zadeklarowanej przez nadawcę wartości przesyłki
należy do sądu.
4
Por. W. Górski, A. Żabski, Prawo przewozowe. Komentarz, Warszawa 1990, s. 141;
M. Stec, Umowa przewozu w transporcie towarowym, Kraków 2005, s. 218; W. Górski, K. Wesołowski,
Komentarz do przepisów o umowie przewozu i spedycji. Kodeks cywilny. Prawo przewozowe.
CMR, Gdańsk 2009, s. 111. Należy zauważyć, że w przepisie art. 80 ust. 3 pr. przew.
ustawodawca nie posługuje się zwrotem „domniemywa się”. Pomimo to, wyrażony przez wyżej
wskazanych autorów pogląd o istnieniu domniemania jest słuszny. Norma zawarta w postanowieniu
art. 80 ust. 3 pr. przew. spełnia bowiem wszelkie cechy, jakie w nauce prawa przypisuje
się domniemaniom (Zob. szerzej: H. Dolecki, Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym,
Warszawa 1998, s. 135 i n.). Norma pozwala na zastąpienie ciążącego na osobie uprawnionej
dowodu na okoliczność zwykłej wartości przesyłki, dowodem na istnienie w liście przewozowym
deklaracji wartości przesyłki, przy jednoczesnym braku rachunku określającego tę wartość.
W przypadku udowodnienia tej ostatniej okoliczności, ustawodawca nakazuje przyjąć (w sposób
entymematyczny) za udowodniony fakt, że przesyłka ma w rzeczywistości zwykłą wartość równą
zadeklarowanej przez nadawcę i fakt ten stanowi podstawę rozstrzygnięcia wysokości należnego
osobie uprawnionej odszkodowania, chyba że przewoźnik przeprowadzi dowód przeciwieństwa,
tzn. wykaże niższą wartość przesyłki. W tym też sensie następuje tu także zmiana ciężaru dowodu.
5
W. Górski, K. Wesołowski, Komentarz do przepisów..., s. 111. Por. też T. Szanciło, Prawo
przewozowe, Komentarz, Warszawa 2008, s. 195.