Časopis Maćicy Serbskeje 1885

126 Dr. Pful:jeno ‘płat tkać’, ale tež ‘nohajcy tkać’, runjež Němc ‘leinwandweben’ a ‘strümpfe wirken’ rozdźěla. Serbski přełožeŕ našehobibliskebo městna pak je po staršej rěči němskemu ‘wirken’ kru¬ćišo tkanje prajił, a němskemu ‘weben’ dźěće (dł. źaś). W čě¬skim přełožku je tak derje na prěnim kaž na druhim městnjejenož ‘aby dělali’ trjebane, tak zo wobpřijeće našeho słowa‘dźěće’ wućišćane njeje.2. Ale što ‘dźě-će’ poprawom rěka? Słowjesny korjeń dja¬abo dě-, — indiscy dhā- (ponere), grichiscy ε- (τί- η-μι),łaćanscy de- (ab-dere) —, poznamjenja najprjedy něhdźe takwjele, kaž ‘połožić (kłasć), stajić (stajeć)’, a wón wućišćuje potomnimale to same, štož 1. ‘hotowe postajić (fertig hinstellen), ho¬towe stajić (fertig stellen), zhotować (hotować), sčinić, činić,dźěłać’, a 2. štož ‘słowo stajić’ (přir. něm. ‘er versetzte’), ‘rjec,prajić (sagen)’. Na tole pak sebi trochu drobnišo pohladajmy.a) Pola Homera so čita, zo Κί η αύτούς μείξоναςη εν, zo Kirka jich wjetšich postaji (dass Kirke die ge¬nossen grösser, als grössere hinstellte): t. r. zo jich wjetšichsčini. Tudy ju potajkim η εν po wěcy to same, štož by sohewak přez ποίησεν wućišćało.b) Łaćanske ‘con-dere, ab-dere’ poznamjenja po słowje ‘hro¬madu połožić, kłasć, činić’ a ‘preč połožić, kłasć, činić’.c) Pola starych Bołharjow je słowjesny korjeń dě- so nadwě wotnozy rozdwojił: 1. ДѢ-ТН (dě-ti) = a) połožić, kłasć;rjec, prajić; a 2. ДѢ-Я-ТН (dě-ja-ti) = činić, dźěłać. Přitomnyčas wobeju słowjesow móže ДѢ- (děju) rěkać; pola prěnišehopak je so najbóle reduplikacija nałožała, z kotrejž je so přesta¬jenje konsonantow zjednoćiło: De-dě-jų — dedjų — ded-žų —deždų, дєжд . Tale twórba dha je, hdyž wot kóncowki wothla¬dujemy, tworjena kaž grichiske τί- η-μι. Tamón prěnišistbłhski infinitiv by po našej serbšćinje ‘dźěć’ klinčał, poslednišipak ‘(djati) dźeć’.d) Čěske dí-ti (praes. 1. dím) — staršo dě-ti — rěka nětkojenož tak wjele kaž ‘prajić’, je pak něhdy tež ‘činjenje’ pozna¬mjenjało, kaž nam substantiv děj (skutk) pokazuje.e) Słowjenske dja-ti wućišćuje połoženje, kładźenje a ‘pra¬jenje’.