Actas da - Xunta de Galicia

¿Existe un modelo de fala para a clase de lingua?
Polo que se refire ó informante que fala no segundo texto, temos datos explícitos
que facilita o autor da investigación: un mozo de 23 anos, estudiante de
filoloxía galego-portuguesa, procedente dunha aldea, galegofalante desde neno
e que se define no momento da entrevista como monolingüe en galego. É, polo
tanto, o perfil dunha persoa nova, que viviu nun contexto galegófono, con formación
filolóxica e que asume conscientemente unha práctica monolingüe; un
perfil que poderiamos contrapoñer ó doutro colectivo xeracionalmente próximo
e cualitativamente importante na actualidade que estaría representado tamén por
individuos novos, urbanos, universitarios e monolingües en galego, pero que se
incorporaron tardiamente a este idioma e que se (auto)definen moitas veces
como ‘neofalantes’. O tipo de galego que utilizan uns e outros, así como a receptividade
que mostran ante as novas formas do estándar inusuais na fala viva
e a tolerancia fronte ás desviacións normativas do galego popular son totalmente
distintas.
Neste segundo texto non se presenta directamente ningún conflicto entre
unha variedade máis elevada e outra máis coloquial, pero si a outra cuestión que
aparecía -máis implícita- no primeiro texto: o da asunción dunha variedade
normativa que depure a oralidade tradicional de castelanismos e dialectalismos.
O informante formula o mesmo problema de fondo que xa viamos no texto anterior,
que non é outro ca o divorcio existente entre esa variedade lingüística e
os galegofalantes de sempre; e, no dilema entre autenticidade e purismo, este
mozo especialista en filoloxía galega escolle a autenticidade (‘si dis pois “vontade”
en vez de “voluntá”, prodúcese un choque queee / que fastidia moito, porque...
te separa moito daaa / da xente maior’ / ‘podo dicir “prefiro”..., pero prefiero
dicir “prefiero”). É a influencia do que noutro lugar demominamos ‘factores
sociocomunicativos’: “para eses falantes que aprenderon primariamente o
galego de forma ambiental e familiar, este idioma está ligado, nos ámbitos máis
afectivos, a este tipo de formas (dialectalismos, castelanismos léxicos...), de
maneira que unha restauración brusca das voces normativamente correctas pode
provocar ‘ruídos’ na comunicación e unha ruptura na espontaneidade da
interacción” (Silva 1994:169)
Na investigación á que pertence este texto aparecen outras declaracións que
reforzan este divorcio entre os falantes e esta ‘nova lingua’. A actitude que acabamos
de analizar está moi xeneralizada entre falantes dese perfil; pero, noutros
casos, a resposta é a inhibición ou mesmo o complexo de ‘non saber falar’, producíndose
desta maneira o paradoxo de que a fala de persoas con frecuencia
moi pouco asentadas no idioma (locutores de televisión, persoeiros políticos,
etc.) se converte nun factor de disuasión para moitos galegofalantes de sempre,
e que unha variedade moi pura en certos aspectos pero moi pouco galega
noutros se superpón como modélica ó galego popular, sen dúbida moi deturpado,
pero moito máis auténtico (Cfert. Regueira 1999).
— 237 —