Actas da - Xunta de Galicia

Bieito Silva Valdivia
A consecuencia máis directa para a clase de lingua poderíase formular da seguinte
maneira: A promoción e dignificación das variedades particulares non se
pode contrapoñer á defensa dunha variedade común. A incorporación dos
alumnos á mesma é unha tarefa tipicamente escolar e cumpre varias funcións:
académica (por ser un requisito imprescindible para progresar nese ámbito),
social (porque será nesta variedade na que o falante teña que desenvolver
moitas das súas actividades como cidadán), e sociolingüística (no sentido de
que reforzará a súa conciencia como membros dunha comunidade lingüística
diferenciada).
d) A elaboración da variedade estándar foi unha cuestión lenta e complexa en
tódalas linguas, como se pode observar na historia de calquera idioma do noso
contorno, e non se pode considerar nunca como unha situación absolutamente
pechada e definitiva. A diferencia está en que, mentres idiomas como o portugués
ou o castelán iniciaron a súa fixación normativa no Renacemento, outros
como o galego tiveron que esperar ata hai moi pouco para iniciar ese proceso.
Adistinta fortuna histórica, ligada sempre a factores sociais e políticos, é,
polo tanto, a que explica a distinta situación en que se atopan estes idiomas (e
os seus usuarios) en relación cos respectivos estándares lingüísticos. Unha lingua
non precisa unha norma escrita se non se escribe, nin tampouco un estándar
oral culto se non se utiliza nos contextos que o reclamarían; e estes usos son,
para o idioma galego, practicamente historia de hoxe.
Sen embargo, é evidente que isto provoca ás veces polémicas e incomprensións,
como vimos nos textos analizados máis arriba, e mesmo se ten aproveitado
por algúns para descalifica-la lingua galega. No ámbito escolar
-especialmente nos niveis iniciais- debemos, polo tanto, evitar controversias innecesarias,
relativizar as polémicas sobre este tema e, no que se refire á oralidade,
comprender as dificultades que se poidan dar nalgúns casos para identificarse
e facer uso desa lingua común.
e) As linguas, amais de seren instrumentos de comunicación, cumpren outras
funcións: serven para construír coñecementos, axudan a configurar unha determinada
visión do mundo, son símbolos de identificación e representación comunitaria,
etc. Pero esta plurifuncionalidade non se materializa da mesma maneira
en todas elas: unha lingua primeira cumpre funcións primarias (afectivas,
de identidade persoal e grupal, etc.) que non lle corresponden -polo menos no
mesmo nivel- a unha lingua engadida.
Pois ben, se a relación dos individuos coas linguas primeiras e coas linguas
engadidas é de distinta natureza, porque as utilizan para distintas cousas e manteñen
con elas distinto grao de implicación, isto debe manifestarse tamén na
práctica didáctica: Será especialmente nas linguas primeiras onde se deban
potenciar esas dimensións máis afectivas e identificativas dos idiomas, dimensións
que van sempre ligadas á variedade máis persoal. Como estas realiza-
— 240 —