Actas da - Xunta de Galicia

Competencia bilingüe e autotraducción en Galicia -algúns
apuntamentos
Xosé Manuel Dasilva
Universidade de Vigo
Designada por Blanco-Amor en expresión moi afortunada como actividade
que se leva a cabo en carne propia, a autotraducción está a ser nos últimos
tempos unha liña de estudio abordada repetidas veces no eido da traductoloxía.
Tal interese obedece, sen dúbida, ó feito de que a competencia bilingüe
constitúe hoxe en día un fenómeno que proporciona singulares manifestacións
desde a perspectiva da globalización multicultural. Mais cómpre ter en conta,
asemade, que a principal causa de que a autotraducción estea a ser enfocada con
especial relevo, en tanto forma translativa na que o traductor posúe ó mesmo
tempo a condición de autor, responde sobre todo á posibilidade que ofrece para
acoutar algúns elementos do proceso de traducción e, de igual modo, para tirar
conclusións valiosas sobre os productos traducidos.
Como advertencia inicial, en calquera caso, débese dicir que non existe polo
de agora un modelo prescritivo único, ou se se quere unha caracterización
xenérica de validez absoluta, para dar conta da autotraducción como forma sui
generis de traducción. Parece útil como punto de partida, polo tanto, establecer
unha triple clasificación, na que convén que non se produzan equívocos, con
respecto a todos aqueles individuos que particularmente no ámbito literario se
caracterizan polo manexo de cando menos dúas linguas.
En primeiro lugar, por suposto, cómpre considerar os autores que son
bilingües, os cales non foron poucos de maneira fundamental ó longo do último
século, e menciónense entre eles agora tan só como mostras emblemáticas o
polaco Joseph Conrad, o checo Franz Kafka, os irlandeses James Joyce e
Samuel Beckett, o romanés Eugene Ionesco, o ruso Vladimir Nabokov, o
búlgaro Elias Canetti, o español Jorge Semprún, o checo Milan Kundera... Case
todos son escritores, como se pode albiscar, que elixiron como instrumento
expresivo do seu quefacer literario, na alternativa perante a que se encontraban,
o idioma de máis audiencia, de seguro para obteren deste xeito unha maior
proxección pública.
En segundo lugar, en apartado sucesivo nesta catalogación que se está a
ofrecer, habería que mencionar o caso dos autores bilingües que foron
simultaneamente excelentes traductores, como por exemplo Charles Baudelaire,
Boris Pasternak, Cesare Pavese, Paul Celan ou Antonio Tabucchi, mais que
nunca se renderon ó engado de póren a súa propia obra noutra lingua na que
tamén eran competentes.
Xa en terceiro e derradeiro lugar, é obrigado salientar os autores bilingües,
— 441 —