Actas da - Xunta de Galicia

Andrés Alonso Álvarez
é prescindible, ó contrario das outras dúas opcións. É un sistema que ofrece
como vantaxe o ofrecemento do ensino na lingua que se desexe
independentemente da súa importancia sociolingüística. Parece inevitable nos
casos en que non hai intercomprensión entre os dous idiomas oficiais (caso do
vasco e do castelán). O Tribunal Constitucional non observou nel ningunha
tacha (STC 137/1986, de 6 de novembro, f.x. 1) xa que, permitindo a libre
elección, ninguén pode sentirse discriminado por razón de lingua. Pero ofrece
algúns problemas de índole social e intelectivo. En primeiro lugar, tendo en
conta que a lingua non é só un medio de comunicación, senón tamén un
referente étnico-cultural, pode favorecer a disgregación identataria da
sociedade. En segundo lugar, o coñecemento da lingua minorizada por parte dos
alumnos que unicamente a teñen como disciplina pode ser moi insatisfactorio; a
pobreza de resultados será maior canta máis diferencia exista entre os idiomas.
No caso vasco, o modelo A non parece garantir o coñecemento da lingua
propia, polo que os bos desexos de conseguir unha sociedade bilingüe perden
folgos. Dada esta situación, é importante desde un punto de vista xurídico
establecer a igualdade de dereitos e, destaquemos agora, de deberes lingüísticos
dos alumnos unha vez rematada a súa formación escolar básica,
independentemente do modelo escollido. Non poden ter menos obrigas coa
lingua minorizada os que non a tiveron como lingua vehicular, pois iso sería
privilexiar unha opción fronte a outra, ademais dunha minusvaloración da
cooficialidade.
O modelo de conxunción lingüística é o preferido para as situacións de
linguas en contacto próximas filoloxicamente. Neste sistema só nos primeiros
cursos da ensinanza primaria ten o alumno dereito a recibir a formación na súa
lingua materna. Nos restantes niveis escolares as dúas linguas son empregadas
para impartir as clases de diversas materias, e os alumnos non están separados
en distintas aulas por razóns lingüísticas. Non operan aquí os atrancos que
suscitaba o sistema de separatismo lingüístico. Pero esta falta de liberdade de
escolla provoca unha maior contestación que require a interpretación
xurisprudencial. En España é capital a STC 337/1994 6 , do 23 de decembro,
sobre o desenvolvemento da lei de normalización catalana de 1983. O máis alto
tribunal sentencia que o deber de coñecemento do castelán non implica un
dereito a recibir a ensinanza só nese idioma. Pola contra, “los poderes públicos
-el Estado y la Comunidad Autónoma- están facultados para determinar el
empleo de las dos lenguas de comunicación en la enseñanza, de conformidad
con el reparto competencial en materia de educación” (f.x. 9). O límite
encóntrase en que se debe garantir que o castelán sexa tamén lingua do ensino,
6 Sobre esta sentencia, Puig Salellas, J. M., “La llengua de l´ensenyament. (Comentari a la
Sentència del Tribunal Constitucional 337/1994, de 23 de desembre), Revista de Llengua i Dret,
núm. 23, Generalitat de Catalunya, 1995, pp. 23-40.
— 338 —