Forum Hadriani De vergeten stad van Hadrianus - VU-DARE Home ...

vastgesteld. 783 Nieuw was echter het beeld in een volgend dwarsprofiel van het AAC circa vijftien
meter noordelijker. Daar bedroeg de geuldiepte nog maar circa 1 meter beneden NAP. 784 Deze snelle
stijging van de bodem van de geul met over deze afstand gemiddeld 5 procent valt ongeveer samen
met eerder genoemde ‘trede’ in de strandwal: in de sleuf van Bogaers en de profielen van Van Giffen
liep op vergelijkbare afstand van de Vliet de helling ook op tot circa 5 procent. Het gevolg was dat een
soort drempel ontstond en de rest van de geul vrij ondiep was.
In het profiel van het AAC is de geul vanaf de westelijke oever over ongeveer zestien meter
breedte te volgen. Omdat de geul volgens de boringen van De Jager hier twintig tot vijfentwintig meter
breed was, lag de oostelijke rand van de opgravingsput enkele meters van de oostelijke oever. Het
diepste punt (circa 1,2 meter beneden NAP) ligt op ongeveer dezelfde lijn waar De Jager circa
vijfentwintig meter noordelijker in dwarsprofiel 1 een grootste diepte van 1,38 meter waarnam. Verder
lag de diepte in dwarsprofiel 1 van De Jager met negen meetpunten op gemiddeld 122 centimeter
beneden NAP. Een boring van het AAC hier in de buurt leverde een vergelijkbare diepte van 1,13
meter beneden NAP op. 785 Het lijkt er dus op dat de geul in de richting van de strandwal een of twee
decimeter dieper was. Verder loopt in het profiel van het AAC de bodem in de richting van de
westelijke oever langzaam op met in totaal ongeveer een halve meter. 786 Deze diepte over de laatste
vijfentwintig meter is vergelijkbaar met de 1,3 meter beneden NAP die Holwerda in de buurt van het
uiteinde van de door hem opgegraven westelijke geul als diepte vaststelde. Zoals eerder aangegeven
liep de bodem van die geul in de richting van de Vliet af naar circa 1,5 meter beneden NAP in de
opgraving van BAAC. Met 1,8 meter beneden NAP was de bredere westelijke geul in de richting van
de Vliet dus een paar decimeter dieper, maar dat kan ook komen doordat de geul hier tot op de
zandboden was uitgebaggerd. Dat verklaart immers dat De Jager op de zandboden op 1,8 meter
beneden NAP Romeins ruwwandig aardewerk vond.
Bij de door Hallewas en later het AAC opgegraven oostelijke oever bleek dat de daar opgegraven
houten oeverconstuctie in de richting van de Vliet inderdaad dezelfde oriëntatie had als de lange gevel
van de school en de oude sloot die vlak langs de oever lag. Op de oever is een bijzondere afzetting
aangetroffen die ook al in 1987 tevoorschijn was gekomen, waarover verderop meer bij de bespreking
van de Romeinse kleilagen. Bij de westelijke oever ter hoogte van de voormalige Aula valt bij het
onderzoek van het AAC op dat de oeverconstructie daar een afwijkende oriëntatie had die aansloot bij
de oriëntatie van de Romeinse stad. In hoofdstuk 5 zal worden betoogd dat dit verband houdt met de
nieuwe hoofdweg (cardo maximus) van Forum Hadriani die hier vlak langs de geul liep. Evenzo volgde
een oeverconstructie aan het noorden van de geul de oriëntatie van de zijweg loodrecht hierop
(decumanus 3). Omdat de geul daar nog vrij breed was, is het goed mogelijk dat een uitloper van de
geul gedempt moest worden om deze weg aan te leggen. Volgens de opgravers van het AAC heeft de
geul hier echter niet veel verder gelopen. Het AAC heeft namelijk tien meter naar het noorden een
boring uitgevoerd waarin anderhalve meter onder het maaiveld wit scherp zand werd aangeboord dat
tot het eind van de boring (0,9 meter beneden NAP) doorliep. Nog eens twintig meter noordelijker
kwam op dezelfde diepte hetzelfde witte scherpe zand tevoorschijn. Op basis van hun boringen
concluderen de onderzoekers dat de geul hier niet meer aanwezig was. 787 Maar het is de vraag of de
hier nog minimaal twintig meter brede geul inderdaad eindigde, wetende dat de oostelijke door
Holwerda en BAAC opgegraven geul bij vergelijkbare diepte nog een stuk doorliep. Het valt niet uit te
sluiten dat de geul hier versmalde en ten oosten van de boringen van het AAC nog een stuk verder
liep. Tussen de boringen is een strook van ruim tien meter breedte in het verlengde van de geul niet
onderzocht. Daar kan een uitloper gelegen hebben.
Het onderzoek van het AAC heeft duidelijk gemaakt dat de geul op natuurlijke wijze is
dichtgeslibd. Nog aan het begin van de 3 e eeuw is het diepere deel van de opgegraven geul tot op de
bodem uitgebaggerd. Dat bleek uit het feit dat bij de kort daarna ingeheide palen geen klei is
meegetrokken, zoals bij oudere havenpalen wel het geval was geweest. Vervolgens is de geul
geleidelijk opgevuld geraakt met een nu nog tot 0,9 meter dikke laag blauwgrijze fijne en schone klei
die ook door Hallewas en De Jager is waargenomen. Sporen maakten duidelijk dat de afzetting in
verbinding stond met een rivier vlakbij zee, wellicht de Maas. 788 Volgens de opgravers van het AAC
heeft dat proces van dichtslibben zich waarschijnlijk in de 3 e eeuw voltrokken. De schone klei die dan
(vooral) in de 3 e eeuw in de geul is afgezet, toen de insteekhaven niet meer werd uitgebaggerd, bevat
onder meer resten van kwelderplanten als zilte rus, schorrezoutgras en zeeaster. Dat wijst op
783 Van Dinter 2009,35, fig. 3.2 (profiel 1 loodrecht op de geul aan zuidkant werkput 1).
784 Diepte afgelezen van profieltekening in Van Driessen 2009a,57, fig. 6.1 (Profiel 11 werkput 1).
785 Driessen, Van der Heiden en Stoffels 2009,144-145 (boring 5 in verlengde oostelijke putwand) en 147 (positie boringen).
786 Diepte afgelezen van profieltekening in Van Driessen 2009a,57, fig. 6.1 (Profiel 11 werkput 1).
787 Driessen, Van der Heiden en Stoffels 2009,144-147 (boring 2 en 3); Driessen 2009a,58 fig. 6.2.
788 Driessen 2009a,57, 59 en fig. 6.1 (profiel 11 werkput 1); De Wolf en Cleveringa 2009,35 fig. 3.2 (profiel 1 werkput 1); Van
Dinter 2009,32 fig. 3.1 (profiel 7 werkput 2); spoor S27 en S29 in werkput 1 en S2005 en S2006 in werkput 2.
119