Forum Hadriani De vergeten stad van Hadrianus - VU-DARE Home ...

Zoals hierboven aangegeven, stelden de opgravers van BAAC in 2005 vast dat in hun werkput
dichtbij de Vliet het oorspronkelijke loopniveau van vóór de latere Romeinse ophogingen zichtbaar
was. Dat niveau bevond zich gemiddeld op ongeveer 0,7 meter beneden NAP. 920 Op circa vijf meter
van het zuidelijke uiteinde van het profiel van Bogaers staat bij een circa een tot twee decimeter dikke
kleilaag dat het “Romeins niveau” zich daar bevindt, dat is ook circa 0,7 meter beneden NAP. Later is
het loopniveau door de Romeinen waarschijnlijk bij het door BAAC opgegraven terrein met ongeveer
driekwart meter opgehoogd naar rond het NAP niveau. Zo werd de door BAAC opgegraven geul tot
0,7 meter boven de geulrand opgevuld. De vulling was volgens de opgravers van BAAC namelijk
anderhalf meter hoog en de geul daar 0,8 meter diep. Bij een oorspronkelijk loopniveau rond de 0,7
meter beneden NAP, zou dus in de buurt van het Kanaal van Corbulo het loopniveau na ophoging op
ongeveer het NAP niveau hebben gelegen. Een vergelijkbaar niveau is inderdaad zichtbaar in het
profiel van de door BAAC opgegraven waterput 1 waar het latere Romeinse niveau deels nog op een
decimeter boven NAP bewaard is. 921 Direct ten noorden van de werkput van BAAC vond de ROB in
1992 op een tot twee decimeter boven NAP waarschijnlijk dezelfde laag. Het ging om een “bewoningsof
egalisatielaag” met eronder sporen van “kleiafzettingen die tegen de oostelijke helling van de strandwal
uitwiggen”. 922 Verder kwam bij een klein booronderzoek op twee tot tien meter van de Vliet een Romeinse
ophogingslaag tevoorschijn die tot maximaal 0,2 meter beneden NAP bewaard was gebleven. 923
Dat latere loopniveau rond NAP zou goed aansluiten bij de constructiediepte van de westelijke
stadsmuur aan de kant van de Vliet. Zoals uitgewerkt in hoofdstuk 6 is de stadsmuur waarschijnlijk
ergens tussen 165 en 190 na Chr. tot stand gekomen. Zoals aangegeven, bevond het grondwater zich
aan de kant van de Vliet ongeveer tussen 1,2 en 1,4 meter beneden NAP. Dat betekent dat de
paalfundering van stenen gebouwen zich 1,2 tot 1,4 meter onder het loopniveau moest bevinden om
nog net in het grondwater te staan, wat voor de duurzaamheid van groot belang was. Wat betreft de
stadsmuur duidt het enige komplete stuk fundament, dat van de door Holwerda opgegraven muur in
het noordwesten, inderdaad op een dergelijke fundamentdiepte. 924 In hoofdstuk 9 wordt geschat dat
de onderkant van het fundament zich ongeveer 1,25 meter beneden het loopniveau bevond, waarvan
een meter voor het fundament zelf en een kwart meter voor het ingegraven deel van het opgaande
muurwerk. Verder wordt aangegeven hoe de onderkant van de westelijke stadsmuur in de richting van
de Vliet steeds lager komt te liggen op een niveau dat vrij goed overeenkomt met het hier
gereconstrueerde niveau van het Romeinse loopniveau minus 1,25 meter.
Het gereconstrueerde loopniveau geeft een indruk van de toenmalige diepte van de eerder
besproken geulen. De door Holwerda en BAAC opgegraven westelijke geul was zoals gezegd
oorspronkelijk circa 0,8 meter diep ten opzichte van het Romeinse loopniveau, en na de ophoging
bijna anderhalve meter. Er valt ook een indruk te krijgen van de diepte van de door het AAC
opgegraven geul. In de prehistorie, in de tijd voordat er klei was afgezet, was de diepte eenvoudig het
niveauverschil met de top van de strandwal. Dicht bij de Vliet was dat verschil waarschijnlijk slechts
een paar decimeter. Bij het op de boringen van De Jager gebaseerde dwarsprofiel 2 was de diepte
groter: het niveau van de strandwal lag hier ongeveer een halve meter beneden NAP terwijl de
geulbodem ongeveer 1,8 meter beneden NAP lag, een verschil van 1,3 meter. Vijftig meter verderop
was de geul nog ongeveer even diep: het niveau van de strandwal lag in dwarsprofiel 1 ongeveer op
NAP niveau terwijl de bodem op ongeveer 1,2 meter beneden NAP lag. Overigens is onzeker of de
oostelijke geul in deze tijd al over de volle lengte zo diep was. De geul kan ook (deels) uitgesleten zijn
in de tijd dat er klei werd afgezet. In de IJzertijd was dat de Gantellaag (laag E) die zoals hierboven
aangegeven tot een niveau van ongeveer 1,2 meter beneden NAP is afgezet. Dat is ruim een halve
meter boven de diepste waargenomen geulbodem en kan dus heel goed aan de vorming daarvan
hebben bijgedragen. De bodem van het hogere geuldeel ligt echter op ongeveer het ‘drempelniveau’
van 1,2 meter beneden NAP. Het is daarom goed denkbaar dat een deel van de geul pas in de
Romeinse tijd is gevormd.
Doordat op de oevers nieuwe klei was afgezet, was de geul in de Romeinse periode nog wat
dieper. Zoals aangeven bevond de top van kleilaag D2 zich op ongeveer 0,7 meter beneden NAP.
Langs de oevers van de geul is daarop een paar decimeter hoge oeverwal afgezet tot ten minste een
halve meter beneden NAP (laag D3). Waar de bodem van de geul op ongeveer 1,8 meter beneden
NAP ligt, was de geul na de afzetting van de kleilaag dus bijna anderhalve meter diep. Op circa
920 Bink en Franzen 2009,65 en 67 (bovenkant tussen 0,7 m en 0,6 m - NAP).
921 Bink en Franzen 2009,87 afb. 5.5.
922 Hessing 1993a,347: geeft diepte van 1,2 meter beneden maaiveld. Blijkens de hier uitgevoerde boringen 43 t/m 54 (De Jager
2001a) lag het maaiveld in 2001 op 1,35 m + NAP.
923 Briels 2010,23 en fig. 4.
924 Holwerda en Evelein 1911,15 en afb. 29 bij F.
137