Forum Hadriani De vergeten stad van Hadrianus - VU-DARE Home ...

Het belang voor ontwikkeling van het erfgoed
Het huidige onderzoek maakt duidelijk dat van Forum Hadriani een onverwacht goed beeld valt te
vormen. Het resultaat leent zich uitstekend voor presentatie aan een groter publiek. Dat past bij de
groeiende behoefte aan wat Pierre Nora aanduidt met lieux de mémoire (plaatsen van herinnering). 213
Voor de erfgoedontwikkeling biedt het onderzoek de nodige aanknopingspunten. In Voorburg zijn de
exacte ligging en betekenis van sporen vastgesteld. Dat maakt het mogelijk herinneringspunten aan te
brengen. Verder bieden de geschetste reconstructies de kans de stad weer tot leven te brengen. In het
archeologische themapark Archeon in Alphen aan de Rijn zijn huizen van Forum Hadriani en het
stratenplan gereconstrueerd. Het is de droom van de auteur dat het ooit tot de reconstructie van een
aaneensluitend deel van Forum Hadriani komt. Dat zou internationaal uniek zijn en daardoor volop
aandacht trekken. 214 Op korte termijn praktisch haalbaar zijn andere vormen zoals maquettes of
computeranimaties waarin je als het ware weer door de stad kunt lopen, bijvoorbeeld met de in hoofdstuk
24 besproken techniek van Handheld Augmented Reality. Verder zou Forum Hadriani een rol kunnen
spelen in het Nationaal Historisch Museum. 215 Gerealiseerd zijn inmiddels de in nauwe samenwerking
door Bob Brobbel vervaardigde reconstructietekeningen en enkele met Mikko Kriek voor dit proefschrift
vervaardigde computerreconstructies. Daarbij beperkt de toepassing zich niet tot tentoonstellingen. Er valt
bijvoorbeeld ook te denken aan een TV-programma, onderwijsmiddelen en een geëngageerd
archeologisch publieksboek over Forum Hadriani, waarover meer in het laatste hoofdstuk.
Een en ander kan een goede invulling geven aan het streven naar geëngageerde archeologie.
Mits zo objectief mogelijk onderbouwd, kunnen reconstructies van Forum Hadriani een maximale
historische beleving oproepen en daarmee het historische besef voeden. Tijdmachines bestaan niet,
maar een ‘historische belevenis’ behoort tot de mogelijkheden. De historicus Huizinga was al
voorstander van een 'historische sensatie'. Dat was voor hem "het gevoel van een onmiddellijk contact
met het verleden..., een sensatie even diep als het zuiverste kunstgenot". Hij ervoer het als een "bijna
ekstatische gewaarwording van niet meer mijzelf te wezen, van over te vloeien in de wereld buiten
mij". 216 Het past bij de eerder geschetste krimpende tijdsafstand. De technieken om het verleden weer
te geven worden steeds realistischer, bijvoorbeeld via computeranimaties. 217 Deze studie wil daar een
stevige basis voor leggen. Daarom is in het onderzoek ruim aandacht besteedt aan een bouwkundige
reconstructie: onderdelen van deze studie laten zich lezen als een handleiding bij een reconstructie.
Bewust is er aandacht voor kleine details. Zo zullen bij een reconstructie van de hoofdstraat
veronderstellingen gehanteerd moeten worden over de specifieke functie per woning/winkel. Soms
bestaan daarvoor aanwijzingen. Voor het overige zal een invulling speculatief zijn. Voor een
geloofwaardig beeld is het dan van belang dat de verhoudingen enige basis hebben. Daarom is het nuttig
dat in het onderzoek onder meer wordt geschat hoeveel bakkerijen Forum Hadriani gehad kan hebben en
met welke spreiding. En omdat het voor de hand ligt een volledige reconstructie van de stad te tonen (afb.
2), wordt ook aandacht besteed aan gebouwen die (nog) niet zijn opgegraven, maar waarvan toch wel
iets valt te zeggen.
Al met al heeft het onderzoek maatschappelijk en wetenschappelijk het nodige te bieden. Dat
rechtvaardigt een grondige aanpak van het onderwerp. Verantwoording van aanpak en structuur
krijgen daarom aparte aandacht in het volgende hoofdstuk.
213 Door hem in eerste instantie beschreven voor Frankrijk (Nora 1984-1992); Grijzenhout 2007,9.
214 In Xanten zijn er bijvoorbeeld veel open plekken, en Archeon is een fantasiestad.
215 Buijtendorp 1989g; 2006g; 2007c; Buijtendorp 2009b.
216 Huizinga 1948,566.
217 Vergelijk Buijtendorp 2006g.
44