10.11.2014 Views

2_A-1

2_A-1

2_A-1

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

AÇIKLAMALAR<br />

a. İsim sözcüklerinin çoğulu “ler (lar) - тæ” soneki alır, ancak bazı isim sözcükleri çoğul<br />

yapılırken yapı değişikliğine uğrarlar ve böyle sözcüklerin yanında çoğulları parantez<br />

içerisinde gösterilmiştir.<br />

Örneğin; багæнæг (багæнджытæ) | bagænæg | öpen(ler), öpüşen(ler), buse koyan(lar)<br />

b. Fiil sözcüklerin yanında parantez içinde sözcük çekimleri bulunmaktadır.<br />

Örneğin; бадын (бадтæн, бадтaин, баддзынæн) | badın | oturmak; ilişmek<br />

c. Alanca dilinde kullanılan fiil önekleri veya olumsuzluk önek “æнæ- | ænæ- | -sız” ve<br />

isimden türetilmiş fiiller ile bileşik fiiller bu sözlükte ayrı ayrı sözcükler olarak verilmiştir.<br />

Önek; fiilin hareketini içeri veya dışarı doğru, yönü veya yolunu, şiddetini, sıklığını, süresini,<br />

öznenin veya gözlemcinin (konuşmacının) içerde veya dışarıda oluş konumunu ifade ederek<br />

kullanılır. Bunlar;<br />

a- gözlemcinin bulunduğu yerden karşı yöne ve yana (çevreye) fiilin hareket etmesi<br />

æр- gözlemcinin bulunduğu yere, karşı yönden ve yandan (çevreden) fiilin hareket etmesi<br />

æрба- gözlemcinin bulunduğu yerden çevreye ve içeri, kısa sürede fiilin hareket etmesi<br />

æc(ыс)-gözlemcinin bulunduğu yerden çevreye ve yukarı yönde, fiilin güçlü hareket etmesi<br />

ба- gözlemcinin bulunduğu yerden çevreye ve içeri fiilin hareket etmesi<br />

ны(н)- gözlemcinin bulunduğu yerden çevreye fiilin güçlü, dikkatli, uzun hareket etmesi<br />

ра- gözlemci tarafına karşı yönden ve yandan fiilin hareket etmesi<br />

фæ- gözlemci tarafına karşı yönden ve yandan fiilin uzun, hızlı, sık hareket etmesi<br />

Örneğin: Fiil: кæсын | kæşın | bakmak, okumak, göz atmak<br />

a- кæсын içerden dışarı öylesine bakmak<br />

æр- кæсын kısa süre bakmak<br />

æрба- кæсын içeri yöne kısa bakınmak<br />

æc(ыс)- кæсын yukarı güçlü bakmak<br />

ба- кæсын dışarıdan içeri öylesine bakmak<br />

ны-к кæсын derinliğine dikkatli uzun bakmak<br />

ра- кæсын dikkatli inceleyerek bakmak<br />

фæ- кæсын uzun süre sık sık bakmak<br />

Önek; æнæ-|ænæ-|olumsuzluk belirtir; değil,-siz, olmayan; æнæкæрон | ænækæron |<br />

sınırsız.<br />

d. İsimden türetilmiş fiiller (bileşik fiiller); isimin sonuna “кæнын - yapmak”, “лacын -<br />

çekmek” veya “уæвын (уын) - olmak” gibi bir yardımcı fiilin gelmesiyle birleşik iki sözcükten<br />

oluşur.<br />

Örneğin:<br />

ахуыр - ахуыр кæнын öğrenme - öğrenmek<br />

сыгъдæг - сыгьдæг кæнын temiz - temizlemek<br />

ныхас - ныхас кæнын sohbet - sohbet etmek<br />

хъæр - хъæр кæнын bağırma - bağırmak<br />

хъуыды - хъуыды кæнын düşünce - düşünmek<br />

арфæ - арфæ кæнын dilek - dilemek<br />

иу - иу кæнын bir - bir yapmak, birleştirmek<br />

мæсты - мæсты кæнын sinirli - sinirlenmek, asabı bozmak<br />

рох - рох кæнын unutma - unutmak<br />

хæлæг - хæлæг кæнын imren - imrenmek<br />

дис - дис кæнын şaşma - şaşmak<br />

лыг - лыг кæнын kesik - kesilmek<br />

10

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!