Rijeci i stvari - Monoskop

KLASIFIKACIJA 193
za sve modele sličnosti i spontano označava prekretnicu
između onog što se može vidjeti i onog što se može reći
( 10).
Struktura — ograničavajući i filtrirajući vidljivo —
omogućava mu da se pretvori u jezik. Za nju, vidljivost
životinje ili biljke pretvara se u cijelosti u govor koji je
obuhvata. A može joj se desiti da se preko riječi pretvori
u pogled, kao u botaničkim kaligramima o kojim je sanjao
Line (11). On je htio da raspored opisa, podjela na
poglavlja, pa čak i tipografska rješenja reprodukuju figuru
same biljke; da tekst u svojim varijablima oblika, rasporeda
i kvantiteta primi vegetalnu strukturu. »Prijatno je
slijediti prirodu: sa Korijena preći na Stabljiku, na Peteljke,
na Lišće, na Drške, na Cvjetove«. Opis bi trebalo podijeliti
na onoliko alinéa koliko ima dijelova biljke; trebalo
bi masnim slovima ispisati ono što se odnosi na glavne
dijelove, a sitnim slovima ono što se odnosi na »dijelove
dijelova«. Treba dodati ono što se inače zna o biljci kao
što crtač kompletira svoju skicu igrom sjene i svjetla:
»Podjela na dijelove sadržavaće čitavu istoriju biljke, počev
od njenog imena, strukture, njenog vanjskog izgleda do
njene prirode i upotrebe.« Transponovana u jezik, biljka
se u njega ugravira i pred čitaočevim očima figurira kao
čista forma. Knjiga postaje herbarij struktura. Nemojmo
reći da su tu u pitanju snovi jednog sistematičara koji
istoriju prirode ne predstavlja u njenom punom opsegu.
I kod Bifona, koji je bio stalni protivnik Linea, postoji
ista struktura, i ona igra istu ulogu: »Metod posmatranja
odnosiće se na oblik, veličipu, razne dijelove, njihov broj,
njihov položaj, na samu suštinu stvari (12)«. Bifon i Line
postavljaju isti okvir; njihov pogled na stvari obuhvata
istu dodirnu površinu; ista tamna polja kriju nevidljivo;
isti svijetli i razgovjetni prostori pružaju se riječima.
Ono što predstava pruža u konfuznom vidu i u obliku
simultanosti, struktura analizira i na taj način otvara
put linearnom razvoju jezika. Opis je, u odnosu na predmet
koji gledamo, isto što i rečenica u odnosu na predstavu
koju izražava: njeno fragmentiranje u okviru serije,
elemenat po elemenat. Ali sjećamo se da je jezik u svom
empirijskom obliku implicirao teoriju o rečenici i teoriju
o artikulaciji. Sama po sebi, rečenica je bila prazna; što
se tiče artikulacije, rečenica je bila govor ukoliko je bila
povezana prividnom ili tajnom funkcijom glagola biti. Is-
13