Rijeci i stvari - Monoskop

PREDGOVOR
65
stituisan u svakom trenutku nanosom vremena, vezan za
neku tabelu varijabli ili definisan odvojenim sistemima
koherentnosti, sastavljen od sličnosti koje su sve bliže ili
se odražavaju kao u ogledalu, organizovan oko sve većih
razlika itd. Tako se ta »središnja« regija, u onolikoj mjeri
ukoliko ispoljava načine bivanja poretka, može smatrati
kao najhitnija: ona prethodi riječima, percepcijama i gestovima
koji treba da tu regiju izraze sa manje ili više tačnosti
ili sreće (zbog toga to iskustvo poretka, u svom prvobitnom
i masivnom biću, igra uvijek jednu kritičku ulogu);
ona je solidnija, arhaičnija, uvijek »tačnija« od teorija
koje pokušavaju da se zaodjenu u eksplicitne forme,
ili da se ispolje kao iscrpna primjena i filozofski temelj.
Tako u svakoj kulturi, između upotrebe onog što bismo
mogli nazvati kodeksom koji raspoređuje i refleksije o
poretku, postoji golo iskustvo o poretku i njegovim načinima
bivanja.
U ovoj studiji željeli bismo da analiziramo upravo to
iskustvo. Treba pokazati šta je to iskustvo, još od X V I vijeka,
moglo postati u našoj kulturi; na koji je način naša
kultura ispoljila poredak u jeziku onakvom kakav je bio
govoren, prirodnim bićima kakva su bila posmatrana i sakupljena
i razmjeni kakva je bila praktikovana, kao i na
koji način su iz modaliteta tog poretka proizilazili zakoni
razmjene, regularnosti živih bića, veza i reprezentativna
vrijednost riječi; koji su modaliteti tog poretka bili priznati,
postavljeni, povezani sa prostorom i vremenom, obrazujući
pozitivni pijedestal saznanja obuhvaćenih u gramatici,
filologiji, istoriji prirode i biologiji, u proučavanju
bogatstva i u političkoj ekonomiji. Jasno je da takva analiza
ne zavisi ni od istorije ideja ni istorije nauka: takvo
proučavanje je prije okrenuto prema pronalaženju prvobitnog
osnova na kojem su se mogli formirati i saznanja
i teorije; usmjereno je ka traženju prostora u kome se
moglo konstiuisati znanje, ka traženju one istorijske apriornosti
i onog elementa pozitiviteta na kojima su se mogle
javiti ideje, konstituisati nauke, gdje su se mogla reflektovati
iskustva u filozofijam a i gdje su se mogle formirati
racionalnosti, kako bi se, možda, ponovo, rasformirale i
uskoro nestale. Stoga neće biti govora o opisu saznanja u
njegovom stremljenju ka objektivitetu u kome bi se današnja
nauka mogla prepoznati; ono što bismo htjeli iznijeti
na vidjelo to je epistemološko polje, épistémè, u kome saz­