Rijeci i stvari - Monoskop

RAD, ŽIVOT, JEZIK
325
življenjem, druga ga potire šapatom smrti. Da li je ta suprotnost
znak da od XIX vijeka polje znanja ne predstavlja
homogenu refleksiju u svim aspektima? Treba li ubuduće
dozvoliti da svaki oblik pozitiviteta ima »filozofiju«
koja njemu pripada: ekonomija — filozofiju rada obilježenog
potrebom, ali nagrađenog vremenom; biologija — filozofiju
života obilježenog kontinuitetom koji formira bića
samo da bi ih razbio i oslobođenog svih granica istorije;
nauke o jeziku — filozofiju kultura, njihove relativnosti i
njihove izuzetne snage manifestovanja?
IV BOP
»Ali ključna tačka koja će osvijetliti sve jeste interna
struktura jezika ili uporedna gramatika; ova posljednja će
nam pružiti sasvim nova rješenja o genealogiji jezika, kao
što nam je uporedna anatomija bacila svjetlo na istoriju
prirode« (30). Šlegel (Schlegel) je to dobro znao: konstituisanje
istoričnosti u okviru gramatike odvijalo se po istom
modelu kao i u nauci o živom biću. I, istinu govoreći, nema
u tome ništa neobično, jer u čitavom klasicizmu riječi, od
kojih se mislilo da je stvoren jezik, i osobine po kojima se
pokušavao konstituisati jedan prirodni poredak, dobile su
identičan status: one su postojale samo pc svojoj reprezentativnoj
vrijednosti, po svojoj snazi analize, podvostručavanja,
kompozicije i dovođenja u red koji im je priznavan
u odnosu na predstavljene stvari. Najprije sa Žisjeom i
Lamarkom, a zatim i Kivjeom, osobine su izgubile svoju
reprezentativnu funkciju ili, pak, ako su još i mogle »predstavljati«
i omogućiti uspostavljanje veza susjedstva i bliskosti,
to nije bilo zbog njihove vidljive strukture niti zbog
deskriptivnih elemenata od kojih su te osobine sastavljene,
nego upravo zato što su se osobine odnosile na jedinstvenu
cjelinu ili na funkciju koju one obezbjeđuju direk*
no ili indirektno, »primarno« ili »sekundarno«. U domenu
jezika, riječ, u istom periodu, doživljava analognu transformaciju:
naravno, riječ ne prestaje da čuva smisao i snagu
»predstavljanja« nečega u duhu pojedinca koji je upotrebljava
ili sluša. Ali ta funkcija više nije konstitutivna za njeno
biće, za njenu suštinsku arhitekturu, za njenu sposobnost
uključivanja u rečenicu i vezivanja sa drugim manje-
-više različitim riječima. Ako se riječ može nalaziti u go­