Rijeci i stvari - Monoskop

HUMANISTIČKE NAUKE
391
nikakav način postojanja kad taj subjekat ne bi imao predstave.
Još generalnije uzeto, za humanističke nauke čovjek
nije to živo biće koje ima posebnu formu (specijalnu psihologiju
i gotovo jedinstvenu autonomiju); to je živo biće
koje, iz samog života kome u cijelosti pripada i kojim je
prožeto čitavo njegovo biće, stvara predstave zahvaljujući
kojima on živi i na osnovu kojih ima tu čudnu sposobnost
da upravo može sebi predstaviti život. Isto tako uzalud je
čovjek ako ne jedina vrsta koja radi u svijetu, bar ona za
koju su proizvodnja, potrošnja i raspodjela dobara dobile
veliku važnost i tako mnogostruke i diferencirane oblike —
zbog svega toga ekonomija ipak nije humanistička nauka.
Može se reći da ekonomija, da bi definisala zakone u samom
mehanizmu proizvodnje (kao što su akumulacija kapitala
ili odnosi između stope zarada i cijene dohotka), pribjegava
ljudskom ponašanju i predstavi koja ih zasniva
(interes, traženje maksimalnog profita, tendencija štednje);
ali čineći to, ona se služi predstavama kao rekvizitom jednog
funkcionisanja (koje, zaista, predstavlja eksplicitnu
ljudsku aktivnost); međutim, nauka o čovjeku postoji samo
tamo gdje individue ili grupe stvaraju predstavu o svojim
partnerima, u proizvodnji i razmjeni, u načinu na koji
oni osvjetljavaju ili zanemaruju ili maskiraju to funkcionisanje
i položaj što ga pri tome zauzimaju, u načinu na
koji zamišljaju društvo gdje se taj proces odvija, u načinu
na koji se osjećaju integrisani ili izolovani, zavisni, potčinjeni
ili slobodni u društvu. Predmet humanističkih nauka
nije čovjek koji je od zore svijeta ili prvog krika svog zlatnog
doba žrtvovan radu; to je biće koje, iz samih oblika
proizvodnje kojom je uslovljen čitav njegov život, form ira
predstavu o svojim potrebama, o društvu pomoću koga,
s kojim ili protiv koga ih zadovoljava, tako da na osnovu
toga on može Steći predstavu o samoj ekonomiji. Što se
tiče jezika, ista je stvar: iako je čovjek jedino biće na zemlji
koje govori, ipak poznavanje fonetskih mutacija, bliskosti
jezika ili zakona o semantičkom pomjeranju ne spada u
humanističke nauke; naprotiv, o humanističkim naukama
ćemo moći govoriti čim počnemo istraživati način na koji
pojedinci ili grupe stiču predstavu o riječima, koriste se
njihovim oblikom i smislom, stvaraju realni govor, pokazuju
ili u sebi kriju ono što misle, kažu ne znajući često
više ili manje nego što bi to htjeli, ostavljaju čitavu masu