Rijeci i stvari - Monoskop

GLAVA OSMA
RAD, ŽIVOT, JEZIK
1. NOVA EMPIRIJA
Već smo dobro poodmakli od istorijskog preokreta koji
je trebalo situirati, daleko od hronoloških granica onog
preloma koji u dubini dijeli epistemè zapadnog svijeta i izdvaja
početak novog modernog načina shvatanja empirije.
To je stoga što se misao koja nam je savremena i koju,
htijući ili ne htijući, mislimo — nalazi, još od kraja
XVIII vijeka, u nemogućnosti da u prostoru predstave
zasnuje sintezu i, korelativnom obavezom, otvori transcendentalno
polje subjektivnog i, s onu stranu predmeta, utvrdi
»kvazitranscendentale« koji su za nas Život, Rad i Jezik.
Da bi se ta obaveza ispoljila u oporosti svog istorijskog naleta,
trebalo je ostaviti analizu da prati misao duž čitavog
njenog toka, a čiji je izvor u ogromnom ništavilu, trebalo
je da govor žurno podvostruči sudbinu i orijentaciju
modeme misli kako bi dosegao tačku u kojoj je ona izmijenila
pravac: ta današnja jasnoća, možda još uvijek blijeda,
ali odlučujuća, koja nam omogućava da ako ne dominiramo,
ono bar djelimično obuhvatimo i ukrotimo ono
što od te misli, formirane na pragu modernog doba, stiže
još uvijek do nas i služi nam kao kontinuirana osnova našeg
govora. Međutim, druga polovina preokreta — svakako
značajnija — jer se odnosi na samo biće i korijen pozitiviteta
na koji se oslanjaju naša empirijska saznanja —
ostala je u neizvjesnosti; nju sada treba analizirati.
U prvoj fazi — koja se hronološki proteže od 1775.
do 1795. godine i čija se konfiguracija može odrediti na
osnovu djela Smita, Žisjea i Vilkinsa — koncepti rada,
organizma i gramatičkog sistema bili su uvedeni (ili po­