Rijeci i stvari - Monoskop

394
RIJECI I STVARI
I I I T R I MODELA
Već u prvom pristupu možemo reći da je domen nauka
o čovjeku pokriven trima »naukama« ili trima epistemološkim
regijama, koje su u okviru njih opet izdijeljene
i međusobno izukrštane; te regije su definisane trostrukim
odnosom između humanističkih nauka uopšte i biologije,
ekonomije i filologije. Zato moramo prihvatiti mišljenje da
se »psihološka regija« nalazi tamo gdje se živo biće, u produžetku
svojih funkcija, svojih neuro-motornih shema, svojih
fizioloških regulacija, ali i razmaka što ih dijeli i ograničava,
otvara mogućnostima predstave; na isti način »sociološka
regija« našla je svoje mjesto tamo gdje individua
koja radi, proizvodi i troši stiče predstavu o društvu gdje
se odvija ta aktivnost, ili o grupama među kojima je ta
aktivnost razdijeljena, o imperativima, sankcijama, ritualima,
svečanostima i vjerovanjima koji podržavaju tu aktivnost
ili je formiraju; najzad, u toj oblasti gdje vladaju zakoni
i oblici jezika, ali i gdje ostaju na svojoj ivici, dozvoljavajući
čovjeku da u njima oblikuje svoje predstave, tu
se rađa i proučavanje literature, mitova, kao i proučavanje
svih oralnih manifestacija i svih pisanih dokumenata, ukratko,
analiza pisanih tragova koje pojedinac ili čitava kultura
ostavljaju za sobom. Takva podjela, mada je samo sumarna,
ipak nije sasvim netačna. Ona ipak ostavlja netaknutim
dva suštinska problema: jedan se odnosi na oblik pozitiviteta
koji je svojstven humanističkim naukama (koncepti
oko kojih se one organizuju, tip racionalnosti na koji se pozivaju
i pomoću koga nastoje da se konstituišu kao znanje);
drugi se odnosi na vezu sa predstavom (i tu paradoksalnu
činjenicu da se humanističke nauke obraćaju mehanizmima,
oblicima, nesvjesnim procesima, tj. samo spoljašnjim granicama
svijesti, iako je njihovo mjesto tamo gdje postoji
predstava).
Poznate su diskusije do kojih je došlo pri određivanju
specifičnog pozitiviteta u okviru domena humanističkih nauka:
treba li upotrijebiti genetičku analizu ili strukturalnu?
objašnjavanje ili shvatanje? pribjegavanje »nižem« ili dešifrovanje
na nivou teksta? Istinu govoreći, sve te naučne
diskusije nisu nastale i nisu se nastavile tokom istorije
humanističkih nauka zato što su se u čovjeku odnosile na
neki tako kompleksan predmet, ili zato što se za njega nije
mogao pronaći odgovarajući pristup, ili zato što je trebalo