Rijeci i stvari - Monoskop

214 RIJECI I STVARI
konstituisan na konstantnim problemima koje konkretni
fenomeni ne bi prestali da predstavljaju kao zagonetke izazovne
za čovjekovu radoznalost. On nije formiran ni od izvjesnog
stepena saznanja koje se na taložilo u toku prošlih
vi jeko va, a koje služi kao oslonac za manje ili više brz i
ravnomjeran napredak racionalnosti. On nije determinisan
ni onim što se zove mentalitet ili »okvir mišljenja« neke
epohe, ako pod tim treba podrazumijevati istorijski profil
spekulacije, vjerovanja ili važnih teorijskih ubjeđenja. Taj
apriorizam je ono što u nekoj epohi krči sebi polje mogućeg
znanja u našem iskustvu, što definiše način postojanja
bića koja se javljaju, što svakidašnji pogled naoružava teorijskom
snagom i definiše uslove pod kojima se o stvarima
može istinito govoriti. Istorijski apriorizam na kome su,
u X V III vijeku, bila zasnovana istraživanja i rasprave o
postojanju rodova, stabilnosti vrsta, prenošenju nasljednih
osobina kroz generacije, to je postojanje same istorije prirode:
organizacija izvjesnog vidljivog područja kao domena
znanja, definisanje četiri varijabla deskripcije, konstituisanje
sistema susjedstva u kome svaka jedinka, bez obzira
kakva je, može naći svoje mjesto. Istorija prirode u klasicizmu
ne odgovara prostom i pukom otkriću novog objekta
radoznalosti: ona pokriva seriju kompleksnih operacija
koje u skup predstava unose mogućnost jednog nepromjenljivog
reda. Ona konstituiše čitav domen empirije, budući
da je možemo opisati i rasporediti. Ono što je povezuje sa
teorijama jezika, razlikuje je od onog što mi od X IX vijeka
nazivamo biologijom. Ona u klasicističkoj misli igra
određenu kritičku ulogu.
Istorija prirode je savremena jeziku: ona je na istom
nivou kao i spontani nivo koji analizira predstave sjećanja,
koji fiksira njihove zajedničke elemente, stvara znakove
na osnovu njih i, najzad, nameće im određena imena.
Klasifikacija i govor nalaze svoje porijeklo u tom istom
prostoru koji predstava otvara u sebi, jer je ona izložena
vremenu, memoriji, refleksiji, kontinuitetu. Ali istorija prirode,
može i treba da postoji kao jezik nezavisan od svakog
drugog samo ako je dobro stvoren jezik. I univerzalno
valjan. U spontanom i »loše napravljenom« jeziku četiri
elementa (rečenica, artikulacija, označavarnje i derivacija
) ostavljaju između sebe otvorene šupljine: pojedinačna
iskustva, potrebe ili strasti, navike, predrasude, manje ili
više budna pažnja — sve je to uslovilo stvaranje stotinu