Rijeci i stvari - Monoskop

GLAVA DEVETA
ČOVJEK I NJEGOVI DVOJNICI
I POVRATAK JEZIKA
Sa literaturom, sa povratkom egzegeze i želje za formalizovanjem,
sa konstituisanjem filologije, ukratko sa
ponovnom pojavom jezika u njegovom mnogoobraznom
obilju, poredak klasicističke misli može biti izbrisan. Od
tog trenutka taj poredak za svaki budući pogled stupa u
sferu sjenki. Istina, ne bi trebalo govoriti o mraku, nego
možda o malo prigušenoj svjetlosti, prividno očiglednoj,
ali koja više skriva nego što ispoljava; nama izgleda da
o klasicističkom znanju znamo sve ako znamo da je racionalističko,
da, počev od Galileja i Dekarta, daje apsolutnu
privilegiju mehanici, da pretpostavlja sveopšti poredak u
prirodi, da omogućava vrlo radikalnu analizu u cilju otkrivanja
elementa ili porijekla, ali da već predosjeća — na
osnovu svih koncepata shvatanja i uprkos njima — kretanje
života, dubinu istorije i nered prirode koji je teško
obuzdati. Ali, prepoznavati misao samo po tim znacima
značilo bi ne priznavati njen suštinski sklop; značilo bi potpuno
zanemariti odnos između tih manifestacija i onoga
što ih je učinilo mogućnim. Ali kako, nakon svega (osim
uz pomoć trudoljubive i spore tehnike), otkriti onaj kompleksni
odnos među predstavama, identičnostima, porecima,
riječima, prirodnim bićima, željama i interesima, od
trenutka kad je ta velika mreža razbijena, dok su potrebe
same za sebe organizovale svoju proizvodnju, živa bića se
okrenula prema suštinskim funkcijama života, a riječi se
opteretile vlastitom materijalnom istorijom — ukratko, od
trenutka kada su identičnosti predstave prestale da ispoljavaju
poredak bića bez prećutkivanja i bez ostatka? Či­