Rijeci i stvari - Monoskop

108
RIJECI I STVARI
vao pismeni tekst sa nepobitnim indikacijama. Ali i ti znaci
bili su samo igra sličnosti i oni su također upućivali na
beskonačan, nužno nedovršen zadatak — identifikovanja
sličnog. Jezik, na isti način, ali uz jednu inverziju, stavlja
sebi u zadatak da obnovi apsolutno izvoran govor, ali on ga
može iskazati samo ako mu se približava, ako pokušava
da o njemu kaže nešto što mu liči i ako tako uspije da
obrazuje beskrajni niz vjernosti bliskih i istorodnih sa interpretacijom.
Komentar beskrajno liči na ono što komentariše
a što ne može nikad iskazati; isto kao što i poznavanje
prirode pronalazi uvijek nova obilježja za sličnost,
zato što se sličnost ne može upoznati sama po sebi a što
obilježja ne mogu biti ništa drugo osim sličnosti. I kao što
ta beskrajna igra prirode nalazi svoju vezu, svoj oblik i
svoju granicu u odnosu mikrokozma i makrokozma, isto
tako se beskrajni zadatak komentarisanja tješi obećanjem
stvarno napisanog teksta koji će interpretacija jednog dana
u cijelosti odgonetnuti.
V BIĆE JEZIKA
Još od stoicizma u zapadnom svijetu je vladao trojni
sistem znakova jer je sadržavao ove elemente: označujuće
(signifiant), označeno (signifié) i okolnost ( tüyx“ vov )• Počev
od XVII vijeka, međutim, raspored znakova postaje
dvojni, jer je, kao i u Por-Roajalu*), definisan vezom između
označujućeg i označenoga. U Renesansi je organizacija
drukčija i mnogo kompleksnija: ona je trojna, jer se poziva
na formalni domen znakova, na sadržaj na koji oni ukazuju
i na sličnosti koje vezuju znakove za označene stvari; ali
pošto je sličnost istovremeno i oblik znakova koliko i njihov
sadržaj, tri različita elementa u takvoj raspodjeli razrješavaju
se u jednoj jedinstvenoj figuri.
Takav raspored, zajedno sa igrom koju omogućava,
ali u obliku inverzije, nalazi se i u iskustvu jezika. A to
iskustvo zaista postoji, prije svega — u svom sirovom i
primarnom biću — kao prosta, materijalna forma, pismo
biljega na stvarima, oznake raširene po svijetu, forma koja
se sjedinjuje sa svojim neizbrisivim figurama. U jednom
smislu taj sloj jezika je jedinstven i apsolutan. Ali on smjesta
rađa dva druga oblika govora koji ga uokviruju: iznad
*) Jansenistička opatija u Francuskoj, koja je okupljala učene ljude
X VII vijeka. — Prim. prev.