Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

Modele zarządzania uczelniami w Polsce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Celem procesów zarządzania wiedzą jest doskonalenie metod dostępu do wiedzy,
poszerzanie środowiska pracowników uczelni korzystających z zasobów wiedzy oraz
wypracowanie sposobów wartościowania wiedzy zarówno jawnej, jak i ukrytej. Fundamentem
funkcjonowania systemu zarządzania wiedzą jest identyfikowanie, lokalizowanie i rozwój zasobów
wiedzy organizacyjnej niezbędnej do realizacji celów strategicznych.
Zarządzanie własnością intelektualną
Uczelnia jako jednostka autonomiczna posiada swobodę m.in. w określaniu kierunków
prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych, w tym również tych, które mogą prowadzić do
wytworzenia dóbr niematerialnych. Wpływ na jej decyzje w tym zakresie może mieć otoczenie
społeczno-gospodarcze. Ma ono bowiem możliwość wskazywania pożądanych w praktyce
kierunków badań i prac rozwojowych.
Znowelizowana ustawa podkreśla znaczenie własności intelektualnej w działalności uczelni.
Przewiduje ona nową zasadę, którą powinna kierować się uczelnia realizując swoje zadania, tj.
zasadę poszanowania praw chroniących własność intelektualną. Przestrzeganie praw własności
intelektualnej należy do obowiązków nauczycieli akademickich, w szczególności przy
nadzorowaniu prac studenckich.
Uczelnie zostały ponadto zobowiązane do wprowadzenia regulaminu zarządzania prawami
własności intelektualnej oraz zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych.
W regulaminie tym powinny być unormowane wszystkie kwestie mające istotne znaczenie dla
ochrony własności intelektualnej.
W celu komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych uczelnia może
tworzyć spółkę celową. Spółka ta może mieć formę spółki z o.o. lub spółki akcyjnej. Jej utworzenie
należy do kompetencji rektora za zgodą senatu lub innego organu kolegialnego uczelni. Spółka
celowa nie jest jednak jedyną jednostką organizacyjną, która zajmować się może zagadnieniami
ochrony i komercjalizacji własności intelektualnej. Dopuszczalne jest tworzenie w uczelniach
akademickich inkubatorów przedsiębiorczości oraz centrów transferu technologii. Uczelnia może
tworzyć także centra naukowe.
Zarządzanie jakością kształcenia i pracy uczelni
Jakość zachowuje ścisły związek z usługami świadczonymi w uczelniach i posiada status
kluczowego instrumentu konkurowania. System zarządzania jakością w uczelniach powinien być
złożony ze struktur, procesów i narzędzi, wiążąc w zasadniczy sposób prawie wszystkie dziedziny
ich działalności. Podstawowym celem projektowania, wprowadzenia i doskonalenia systemu
zarządzania jakością w uczelniach powinno być wspieranie rozwoju tych uczelni, szczególnie
poprzez wzmacnianie ich potencjału zasobowego, wykorzystywanego dla realizacji zadań
przewidzianych przepisami prawa oraz regulacjami wewnętrznymi.
Funkcjonowanie systemu zarządzania jakością w uczelniach powinno zasadzać się na
trójpoziomowej, hierarchicznej konstrukcji, obejmującej przyjęte koncepcje, modele i narzędzia
zarządzania jakością, pomiędzy którymi panuje względna zgodność. Zarządzanie jakością
w uczelniach powinno ogniskować się wokół następujących, kluczowych zasad: 1) orientacji na
klienta, 2) podejścia procesowego, 3) kompleksowości, 4) wizjonerskiego przywództwa,
5) zaangażowania personelu, 6) identyfikacji i wykorzystywania kluczowych kompetencji,
7) podejmowania decyzji na podstawie faktów, 8) współpracy z partnerami, 9) publikowania
informacji, 10) ciągłego doskonalenia, 11) elastyczności i 12) autonomii.
W procesie projektowania systemu zarządzania jakością uczelni można wybrać następujące,
główne ścieżki: 1) tworzenie własnych rozwiązań w zakresie zarządzania jakością, 2) korzystanie
Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego
31-007 Kraków, ul. Gołębia 24
12