Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

Modele zarządzania uczelniami w Polsce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.8.3.8. Dojrzałość i ciągłe doskonalenie zarządzania jakością w uczelni
Wprowadzenie systemu zarządzania jakością w uczelniach nie powinno być traktowane jako
zwieńczenie, lecz początek drogi w zakresie kształtowania podejścia projakościowego.
W związku z tym uczelnie powinny okresowo, w formule samooceny, prowadzić diagnozę
aktualnej dojrzałości własnych rozwiązań projakościowych. W tym celu można zastosować
ramową propozycję modelu samooceny jednostki edukacyjnej ujętą w standardzie IWA 2,
zapożyczoną z normy ISO 9004. Samoocena w proponowanym ujęciu pozwala ocenić stopień
dojrzałości rozwiązań obecnych w istniejącym systemie zarządzania jakością. Wyróżnia się pięć
poziomów tej dojrzałości 110 :
− poziom 1 – brak formalnego podejścia. Zarządzanie jakością cechuje brak podejścia
systemowego. Wyniki działalności są słabe lub nieprzewidywalne. Dane są dostępne ale nie
wykorzystywane dla doskonalenia działań;
− poziom 2 – podejście reaktywne. Podejście bazuje na problemach. Uczelnia reaguje na
reklamacje i negatywne uwagi. Dane są przeglądane jeśli jest to wymagane. Nieliczne dane
na temat wyników są dostępne;
− poziom 3 – podejście stabilne. Szczegółowe i czasowo dostępne dane są wykorzystywane
w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami. Występują ustanowione metodyki
postępowania albo podejścia. Można dostrzec troskę o doskonalenie;
− poziom 4 – podejście systematyczne. Systematyczne sterowanie procesami daje dobre
rezultaty i pozytywne trendy. Dane są efektywnie wykorzystywane a procesy dydaktyczne
ciągle doskonalone. Wymagania przepisów są konsekwentnie spełniane.
− poziom 5 – istotne ciągłe doskonalenie. Silnie zintegrowany system zarządzania
z instytucjonalnymi udoskonaleniami. Uczący się studenci są kompetentni w pełni zgodnie
z kryteriami przyjętymi w uczelni.
Dzięki tak dużej rozpiętości poziomów, ocenie według omówionego modelu mogą podlegać
uczelnie, których systemy zarządzania jakością znajdują się w bardzo różnych stadiach
dojrzałości.
Rozwój dojrzałości działań w zakresie zarządzania jakością powinien w rezultacie prowadzić
do wprowadzenia zasad koncepcji TQM oraz prób osiągania doskonałości organizacyjnej.
Uczelnie mogą obiektywnie potwierdzić skutki własnych starań w tym zakresie poprzez
uczestnictwo w konkursach nagród jakościowych, np. Polskiej Nagrody Jakości. Regulamin PNJ,
w ramach kategorii tej nagrody, przewiduje podgrupę organizacji edukacyjnych, do których
zaliczają się uczelnie. Nagroda jest przyznawana tym organizacjom, które poprzez wdrożenie TQM
doprowadziły do wzrostu satysfakcji klientów, własnych pracowników oraz innych osób związanych
z organizacją przez ostatnie lata. Osiągnęły też w ten sposób znaczącą poprawę jakości pracy,
procesów, systemów, usług oraz sukces rynkowy 111 .
2.8.3.9. Zarządzania jakością kształcenia w uczelni
Zarówno w obowiązującym prawie o szkolnictwie wyższym oraz związanych z nim aktach
wykonawczych, jak i w projekcie nowelizacji ustawy nie zostały określone ramowe wymagania
stawiane uczelnianym systemom zapewnienia jakości kształcenia. Jedynie w rozporządzeniu
o standardach kształcenia znajduje się jednozdaniowy zapis, dotyczący konieczności wdrożenia
110 Por. IWA 2: Quality management systems – Guidelines for the application of ISO 9001:2000 in education, s. 15 – 17.
111 Zob. Regulamin przyznawania Polskiej Nagrody Jakości, http://www.pnj.pl/Regulamin.htm [data odczytu:
19.01.2011].
Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego
31-007 Kraków, ul. Gołębia 24
181