Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

Modele zarządzania uczelniami w Polsce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
i utrzymania przez uczelnię wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia 112 .
W projekcie nowelizacji ustawy jednoznacznie określony został jedynie spoczywający na rektorze
obowiązek sprawowania nadzoru nad wdrożeniem i doskonaleniem uczelnianego systemu
zapewnienia jakości kształcenia (Art. 66 ust 2 pkt 3a), zaś w art. 9 ust 3 pkt 3 b)) wprowadzony
został wymóg uwzględnienia przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego
funkcjonowania i doskonalenia systemów zapewnienia jakości kształcenia w uczelni jako jednego
z ogólnych kryteriów oceny programowej i oceny instytucjonalnej dokonywanej przez PKA. Jako
pewną, dość ogólną i w wysokim stopniu niepełną wytyczną dla projektowania wewnętrznych
systemów zapewnienia jakości kształcenia w uczelniach możemy potraktować art. 11a ust. 2
nowelizacji ustawy PSW, który głosi, że PKA ocenia efekty kształcenia na danym kierunku studiów,
posiadanie minimum kadrowego, spełnianie ogólnych kryteriów oceny programowej i oceny
instytucjonalnej, w tym funkcjonowanie i doskonalenie w uczelni wewnętrznych systemów
zapewnienia jakości kształcenia, spełnianie standardów kształcenia przez uczelnie kształcące na
kierunkach regulowanych (art. 9b). Nie można jednak traktować ogólnych kryteriów oceny
programowej i oceny instytucjonalnej zawartych w nowelizacji ustawy jako wystarczającej
podstawy w tworzeniu modelu zarządzania jakością kształcenia w uczelni. Jednocześnie warto
podkreślić, iż zadaniem PKA jest ocena efektów kształcenia, zaś rolą uczelni jest takie zarządzanie
procesem kształcenia i zapewnienie w nim jakości, by zakładane efekty kształcenia były osiągane.
Warto zauważyć, że nie we wszystkich krajach mamy do czynienia z tak znaczną
samodzielnością uczelni w projektowaniu wewnętrznych systemów zapewnienia jakości
kształcenia. W Austrii, wedle raportu Analiza opisująca systemy zapewnienia jakości kształcenia w
Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego 113 , „Ustawa o Uniwersytetach z roku 2002, […]
(art.14) w odniesieniu do tworzenia wewnętrznych systemów zarządzania jakością, wymienia kilka
form działania tych systemów:
− ciągłą ocenę wewnętrzną,
− ocenę działań i pracy uczelnianej kadry dydaktycznej,
− ocenę zewnętrzną przeprowadzaną z inicjatywy rady uniwersytetu, rektora lub Federalnego
Ministerstwa Edukacji Nauki i Kultury” 114 .
W Danii w wyniku przeprowadzonej w 1999 roku nowelizacji prawa dotyczącego
uniwersytetów (Danish University Act) zostały wprowadzone kontrakty (University Performance
Contracts) między władzami uniwersytetu a Ministerstwem Edukacji, obligujące władze uczelni do
zorganizowania systemu wewnętrznego systemu zapewnienia jakości. W kontraktach tych
określane są ramowe wymagania stawiane systemom związane np. z koniecznością
przeprowadzenia samooceny czy podnoszenia kwalifikacji kadry akademickiej 115 .
Poszukując dokumentów dostarczających wskazówek odnoszących się do celów, zakresu
działania i wymagań związanych z wewnętrznymi systemami zapewnienia jakości kształcenia,
można odnieść się do opublikowanych w 2005 roku przez Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz
Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym (European Association for Quality Assurance
ENQA), a wypracowanych w ramach Procesu Bolońskiego Standardów i wskazówkek dotyczących
112 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla
poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia,
by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki § 3
113 Raport końcowy. Analiza opisująca systemy zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa
Wyższego. Oprac. zespół M. Frankowicz (kierownik projektu) [i in.]. Kraków: CBSW, 2009.
114 Tamże.
115 Tamże.
Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego
31-007 Kraków, ul. Gołębia 24
182