Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

Modele zarządzania uczelniami w Polsce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.4.4 Zarządzanie organizowaniem procesu badawczego
Sprawne zarządzanie badaniami (projektami badawczymi) w szkołach wyższych wymaga
uwzględnienia kilku podstawowych charakterystyk określających poziom złożoności owego
procesu. Wymienić tutaj należy:
− Wielość i różnorodność źródeł finansowania badań (co najmniej 12 źródeł - form wymagających
odrębnych procedur).
− Interdyscyplinarny charakter większości realizowanych badań.
− Realizowanie badań w ramach konsorcjów lub w ramach innych systemów wielo-partnerskich.
− Obligatoryjne w dzisiejszej nauce, zachowanie wciąż zmieniających się i stawiających co raz
to wyższe wymagania standardów międzynarodowych.
Realizacja założonej strategii oraz przyjętych celów w warunkach wielości i różnorodności
źródeł finansowania badań wymaga sprawnie funkcjonującej struktury organizacyjnej
zapewniającej modelowe zarządzanie realizowanymi projektami badawczymi.
Już pobieżna analiza przypadków europejskich uczelni badawczych wskazuje na
konieczność tworzenia wysoko wyspecjalizowanych jednostek, których zadaniem jest aplikowanie
o programy badawcze (różnego typu), ich koordynowanie, prowadzenie pełnej obsługi finansowej,
waloryzowanie (komercjalizowanie badań) oraz przygotowywanie sprawozdań. Część zadań
realizowanych przez tego typu ośrodki (ośrodek wspierania badań naukowych –OWBN) może być
zlecana różnym, w tym pozauczelnianym, podwykonawcom. OWBNy nie powinny jednak
wyzbywać się pełnej kontroli nad realizowanymi projektami. Zespoły badawcze lub centra
badawcze, realizujące projekty winny koncentrować się głównie na merytorycznym aspekcie
realizowanego projektu. Obsługę projektu z perspektywy prawno-organizacyjnej i finansowej
powinny zapewniać centra naukowe.
Po przeanalizowaniu danych kilkunastu uczelni europejskich (w większości - renomowanych
uczelni badawczych) zidentyfikowano trzy modele „generyczne” wsparcia dla badań naukowych:
− Struktura holistyczna, obejmujący również strategię badawczą uczelni, podporządkowana
rektorowi bądź prorektorowi ds. badań
− Struktura administracyjna oferująca kompleksowe wsparcie dla badań
− Struktura usługowa oferująca wsparcie przy pozyskiwaniu środków zewnętrznych
Przykładem modelu pierwszego jest pion „Research and Enterprise” (R&E) Uniwersytetu w
Glasgow. Podlega on prorektorowi do spraw badań i przedsiębiorczości - Vice Principal of
Research and Enterprise. Pion ten wspiera badania i transfer wiedzy. Jego główne zadania to:
− Wsparcie uczelni w utrzymywaniu i zwiększaniu potencjału badawczego oraz jakości badań
− Maksymalizacja zysków uczelni z tytułu badań i działań wdrożeniowych
− Zarządzanie transferem wiedzy
− Wsparcie w opracowaniu i realizacji strategii badawczej uczelni
W praktyce R&E wspiera naukowców oraz jednostki podstawowe uczelni poszukujących
kontaktów komercyjnych lub niekomercyjnych z zewnętrznymi źródłami finansowania (sektor
publiczny i prywatny – rząd, uczelnie, przemysł, organizacje non-profit etc.) w kraju i za granicą.
R&E wspiera również rozwój lokalny (zwiększenie konkurencyjności szkockich firm i MŚP).
− R&E składa się z czterech zespołów funkcjonalnych
− „Business Development” (poszukiwanie środków)
− „Grants and Contracts” (przygotowanie i obsługa grantów)
− „Operations” (administrowanie badaniami w skali ogólnouczelnianej, bazy danych, szkolenia)
− „Office of the Vice-Principal for R&E” (opracowanie i wsparcie przy wdrażaniu strategii
badawczej uczelni, kontakty wysokiego szczebla etc.)
Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego
31-007 Kraków, ul. Gołębia 24
87