Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

Modele zarządzania uczelniami w Polsce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
W obu modelach rada podstawowej jednostki organizacyjnej jest wymienionym wprost
w ustawie kolegialnym organem w uczelni. I tutaj art. 60.1 nic nie zmienia. Należy przy tym
pamiętać, zgodnie z przepisami ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (art. 61.4) w mniejszych
szkołach funkcje podstawowej jednostki organizacyjnej pełni senat uczelni. W odniesieniu do rady
PJO ustawa w zdecydowanie większym stopniu stosuje zasadę autonomiczności, wyrażoną w art.
68.2 (bez zmian) oraz podobnie art. 67.1 (bez zmian) i art. 69.1 (bez zmian) – to statut uczelni
opisuje zasady powoływania rady oraz jej kompetencje a także tryb pracy. PJO tworzona jest
przez rektora.
Ustawa zastrzega dla rady PJO jako szczególne kompetencje (art. 68.1):
1) ustalanie ogólnych kierunków działalności jednostki (bez zmian);
2) uchwalanie, po zasięgnięciu opinii właściwego organu samorządu studenckiego, zgodnie
z wytycznymi ustalonymi przez senat uczelni publicznej lub organ kolegialny uczelni
niepublicznej, planów studiów i programów kształcenia (niewielka zmiana – chodzi
o wytyczne);
3) uchwalanie, po zasięgnięciu opinii właściwego organu samorządu doktorantów, zgodnie
z wytycznymi ustalonymi przez senat uczelni publicznej lub organ kolegialny uczelni
niepublicznej, planów i programów studiów doktoranckich (bez zmian);
4) uchwalanie, zgodnie z wytycznymi ustalonymi przez senat uczelni publicznej lub organ
kolegialny uczelni niepublicznej, planów i programów studiów podyplomowych oraz kursów
dokształcających (bez zmian).
Ze względu na niewielki stopień uszczegółowienia zapisów ustawy uczelnie rzeczywiście
mogą wykazać się w przyszłości istotnym zróżnicowaniem co do sposobów działania rad PJO.
Może to się przejawiać między innymi w sposobie powoływania rady, zwłaszcza chodzi o udział
samodzielnych pracowników naukowych. Ustawa przewiduje możliwość ograniczenia liczebności
rady za pomocą powoływania przedstawicieli samodzielnych pracowników naukowych do rady,
przy zachowaniu pojawiającej się przy senacie zasady proporcjonalnej reprezentacji. To
rozwiązanie może mieć w szczególności zastosowanie w dużych uczelniach akademickich,
w których PJO zatrudniają wielu samodzielnych pracowników naukowych. Statut UJ przewiduje, że
taka „przedstawicielska” rada może się ukonstytuować przy ponad 50 samodzielnych
pracownikach naukowych. Statut UW daje taką możliwość już przy 30, natomiast UMCS i UZ – nie
przewidują takiej możliwości. Być może rzeczywiście mniej liczna rada mogłaby stać się sprawniej
działającym organem, w połączeniu ze zwiększeniem uprawnień kierownika PJO (dziekana)
pozwoliłyby na sprawniejsze zarządzanie PJO.
Brak nadmiernej regulacji stwarza większe możliwości zróżnicowania sposobów działania
rad PJO. Zwłaszcza w modelu menadżerskim (przy dziekanie powoływanym w drodze konkursu)
– rada PJO może stracić na znaczeniu i ograniczyć swoje działania tylko do wymaganych
ustawowo, niezbyt licznych obszarów. Dodatkowo – rada taka pełniłaby funkcje wynikające
z ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym…. z dnia 14 marca 2003 roku, czyli musiałaby
być na tyle liczna, by spełniać przepisy dotyczące nadawania stopnia doktora, doktora
habilitowanego oraz występowania o tytuł profesora.
Znowelizowana zmniejsza rolę rady podstawowej jednostki organizacyjnej uczeni (PJO)
także i w taki sposób, że zgodnie z art. 84.1.1 PJO (w tym zamiejscowe tworzy), przekształca
i likwiduje rektor po zasięgnięciu opinii Senatu. Opinia senatu nie jest przy tym w żaden sposób
wiążąca.
Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego
31-007 Kraków, ul. Gołębia 24
50