Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

More documents

Recommendations

Info

Modele zarządzania uczelniami w Polsce Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego d) Oceną jakości osoby mającej zostać profesorem jest veniam legendi (prawo do wykładania i prowadzenia seminariów – odpowiednik habilitacji) e) Uniwersytet jest jednym z elementów państwowego systemu edukacji. Natomiast w połowie XIX wieku w Dublinie kardynał Henry Newman zaproponował ideę uniwersytetu czysto dydaktycznego, wyprowadzając tym samym badania naukowe na zewnątrz (do literackich i naukowych akademii lub towarzystw). Jednak model newmanowski nie został przyjęty przez społeczność akademicką, w szczególności przez studentów, którzy chcieli studiować w miejscu gwarantującym wysoki poziom uprawianej nauki. W Polsce porozbiorowej podwaliny pod mowy model uczelni położyła ustawa z 1920 roku. Twórca ustawy 1 , Stanisław Estreicher – Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego oparł ją o model humboltowski w zakresie badań naukowych i dydaktyki, jednak w ślad za ustawodawstwem austriackim, przyznał centralnej władzy państwowej, liczne uprawnienia nadzorcze. Ustawa ta regulowała nie tylko ustrój oraz zasady funkcjonowania uniwersytetów ale również szkół akademickich 2 , które powstawały w tamtych czasach jako uczelnie kształcące w konkretnym zawodzie. Szkoły akademickie miały zapewnioną autonomię w aspekcie wewnętrznym (osobowość prawna, prawo stanowienia regulacji wewnątrz uczelnianych, powoływania organów kolegialnych i jednoosobowych zarządzających uczelnią) oraz w aspekcie zewnętrznym (prawo do posiadania wspólnej reprezentacji środowiska akademickiego, mającej prawo występowania do organów władzy państwowej). Lata pięćdziesiąte dwudziestego wieku przyniosły wiele ograniczeń w systemie szkolnictwa wyższego (Scentralizowanie zarządzania, brak osobowości prawnej uczelni, nie było wyborów organów jednoosobowych, studenci mieli „socjalistyczną dyscyplinę pracy” czyli obowiązek obecności na wykładach, limity przyjęć na studia ustalane centralnie w Ministerstwie. Dopuszczenie do bardziej demokratycznego modelu zarządzania w szkolnictwie wyższym w Polsce nastąpiło w 1982 roku 3 . Zapisano w ustawie, że szkoły wyższe kierują się zasadami wolności nauki i sztuki (nie było jednak zapisu o wolności nauczania) oraz że cała społeczność akademicka uczestniczy w samorządnym zarządzaniu szkołą wyższą poprzez organy kolegialne i jednoosobowe. Ustawa z 1990 roku 4 wprowadziła niepaństwowe szkolnictwo wyższe a w 1997 roku państwowe wyższe szkoły zawodowe. Natomiast Konstytucja RP z 1997 r. (art.70 ust.5) zagwarantowała autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie. Rozpoczęło się stopniowe reformowanie szkolnictwa wyższego. Dzięki kolejnym ustawom obecny model szkolnictwa wyższego jest w bardzo wielu elementach porównywalny z modelami szkolnictwa wyższego innych krajów należących do Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. 1.2 Zarządzanie europejskim szkolnictwem wyższym w badaniach EURYDICE Z publikacji Eurydice, Zarządzanie szkolnictwem wyższym w Europie, przyjęte są następujące założenia/definicje: zarządzaniem jest „formalne i nieformalne sprawowanie władzy, zgodnie z przepisami, polityką i zasadami, które określają prawa i obowiązki różnych uczestników, włącznie z zasadami ich współdziałania czy wzajemnego oddziaływania”, czyli zarządzanie to inaczej „ramy, w których uczelnia realizuje swe założenia, cele i politykę w spójny i skoordynowany sposób”. Zarządzanie obejmuje więc działania o charakterze strategicznym, w odróżnieniu od kierowania, 1 Ustawa o szkołach akademickich (DzU RP nr 72 poz. 494 z 1920) dotyczyła szkolnictwa wyższego w Polsce. 2 W polskim prawie pojęcie „uczelnia akademicka” nie funkcjonowało w latach 1951 do 2005 r. 3 Ustawa o szkolnictwie wyższym z 4 maja 1982 r. (Dz.U. nr 14 poz. 113) 4 Ustawa o szkolnictwie wyższym z 12 września 1990 r. (DzU nr 65 poz 385) Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego 31-007 Kraków, ul. Gołębia 24 28
Modele zarządzania uczelniami w Polsce Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego które oznacza „realizację zestawu celów wytyczonych przez uczelnię na podstawie ustanowionych zasad”, czyli kierowanie odpowiada na pytanie, „w jaki sposób stosuje się zasady”. Inaczej ujmując – zarządzanie oznaczać będzie strukturę oraz procedury podejmowania podstawowych decyzji w instytucjach szkolnictwa wyższego. Natomiast kierowanie strukturę i procedury wdrażania tych decyzji w życie. Z tego rozróżnienia wynika także istotne rozróżnienie na liderów, którzy tworzyć powinni ogólną wizję, czy w myśl nowelizacji ustawy – strategię rozwoju uczelni oraz poszczególnych podstawowych jednostek organizacyjnych. Wizja liderów realizowana jest przez pracowników administracyjnych takich, jak kanclerz czy kwestor, którzy do swojej dyspozycji mają odpowiedni personel oraz środki. 5 Na podstawie opracowania EURYDICE, poniżej przedstawiono najważniejsze cechy systemów zarządzania szkolnictwem wyższym w wybranych krajach europejskich. Uczelnie europejskie posiadają prawnie zagwarantowaną autonomię. Jej ramy wyznaczane są przez krajowe systemy rozliczania uczelni z działalności. Przepisy prawne określają struktury zarządzania w uczelniach oraz zakres odpowiedzialności uczelni publicznych i dotowanych przez państwo uczelni prywatnych. W większości uczelni za planowanie strategiczne, rozwój, sprawy organizacyjne, zarządzanie i monitorowanie w uczelniach odpowiada głównie osoba kierująca uczelnią (rektor). W mniej więcej jednej trzeciej krajów osoba kierująca uczelnią jest wybierana przez zainteresowane społeczność akademicką danej uczelni (tzw. interesariuszy wewnętrznych). Jednak decyzja o powołaniu wydawana jest przez władze zewnętrzne, np. ministerstwo czy głowę państwa. Rysunek 1. Metoda wyboru rektora w uczelniach publicznych i dotowanych przez państwo uczelniach prywatnych Źródło: EURYDICE, Zarządzanie szkolnictwem Wyższym w Europie. Strategie, struktury, finansowanie i kadra akademicka. Wydanie FRSE, Warszawa 2009 Organem zarządzającym odpowiedzialnym za planowanie długoterminowe i rozwój strategiczny jest uczelniany organ decyzyjny. Często funkcję organu decyzyjnego pełni organ akademicki. Jednak coraz częściej włącza się do zarządzania, przede wszystkim jako członków uczelnianych organów doradczych lub nadzorczych, przedstawicieli zainteresowanych grup z zewnątrz (tzw. interesariuszy zewnętrznych), tj. sektora przemysłu i handlu oraz społeczeństwa 5 Sporn B.,, Governance and Administration: Organizational and Structural Trends, [w:] James J.F. Forest and Philip G. Altbach (red.), International Handbook of Higher Education, Springer 2007, s. 141–157. Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego 31-007 Kraków, ul. Gołębia 24 29
Page 1 and 2: Uniwersytet Jagielloński Centrum B
Page 3 and 4: Modele zarządzania uczelniami w Po
Page 27: Modele zarządzania uczelniami w Po
Page 79 and 80:
Modele zarządzania uczelniami w Po
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291:
show all

Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?