26.04.2013 Views

Obras completas de SAN AGUSTÍN - 10

Obras completas de SAN AGUSTÍN - 10

Obras completas de SAN AGUSTÍN - 10

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

142 Sermón 348<br />

mas; atrévete a afirmar que te ves puro y transparente, que<br />

examinas cuanto <strong>de</strong> oculto hay en tu conciencia, ya sea en hechos,<br />

en dichos o pensamientos perversos; si ya no te fatiga<br />

la preocupación <strong>de</strong> evitar el mal, mira si no se <strong>de</strong>sliza ninguna<br />

negligencia en practicar la equidad. Si ése es tu estado real,<br />

goza por vivir sin temor. Lo habrá excluido el amor <strong>de</strong> Dios,<br />

a quien amas con todo tu corazón, y con toda tu alma, y con<br />

toda tu mente. Lo habrá excluido también el amor al prójimo,<br />

a quien amas como a ti mismo, y por eso te esfuerzas para<br />

que también él ame a Dios contigo con todo el corazón, con<br />

toda el alma y con toda la mente, puesto que no tienes otra<br />

manera <strong>de</strong> amarte rectamente a ti mismo si no es amando a<br />

Dios <strong>de</strong> tal forma que no le ames menos por el hecho <strong>de</strong> volverte<br />

hacia ti mismo. Si, por el contrario, aunque ninguna pasión<br />

te sacuda interiormente —¿quién se atreverá a gloriarse<br />

<strong>de</strong> ello?—, si te amas a ti mismo en ti mismo y te complaces<br />

en ti por ti, <strong>de</strong>bes sentir gran temor precisamente porque nada<br />

temes. El temor no ha <strong>de</strong> ser arrojado fuera con cualquier<br />

amor, sino con el amor recto por el que amamos a Dios con<br />

toda la mente 1 y, en consecuencia, al prójimo, <strong>de</strong> manera que<br />

también él ame a Dios. El amarse en sí mismo y el agradarse<br />

uno a sí mismo no es amor recto, sino vana soberbia. Por eso,<br />

el Apóstol zahirió con justa reprensión a quienes se aman y se<br />

agradan a sí mismos. La caridad perfecta arroja fuera el temor.<br />

Mas no ha <strong>de</strong> llamarse caridad a lo que es baratura 2 . ¿Qué<br />

au<strong>de</strong>as nuntiare purum ac liquidum te vi<strong>de</strong>re, quidquid latebrarum in<br />

conscientia perscrutaris, a factis, a dictis, a cogitationibus pravis; si iam<br />

iniquitatis diligentia non fatigat, utrum aequitatis neglegentia nulla subrepat.<br />

Si haec ita sunt, recte gau<strong>de</strong>s, gau<strong>de</strong> esse te sine timore. Excluserit<br />

autem eum caritas Dei, quem diligis ex toto cor<strong>de</strong>, et ex tota anima, et<br />

ex tota mente tua. Excluserit eum et caritas proximi, quem diligis tanquam<br />

te ipsum: et i<strong>de</strong>o pro illo satagis, ut etiam ipse tecum ex toto<br />

cor<strong>de</strong>, ex tota anima, ex tota mente diligat Deum; quia non aliter recte<br />

diligis et te ipsum, nisi quia síc diligis Deum, ut non propterea minus<br />

eum diligas, quia converteris vel ad te ipsum. Si autem quamvis intra te<br />

ipsum nulla irritaris cupiditate (quod qui<strong>de</strong>m <strong>de</strong> se quis au<strong>de</strong>at glorian?),<br />

tamen si te ipsum in te ipso diligis, et <strong>de</strong> te ipso tibi places, hoc ipsum<br />

vehementius timere <strong>de</strong>bes, quia nihil times. Non enim quacumque dilectione<br />

foras mittendus est timor, sed recta dilectione qua tota diligimus<br />

Deum, et propterea proximum, ut sic et ipse diligat Deum. Se autem in<br />

se diligere, et sibi placeré, non est iustitiae caritas, sed superbiae vanitas.<br />

Ac per hoc Apostolus iusta reprehensione percussit se ipsos amantes et<br />

sibi placentes (cf. 2 Tim 3,1-5). Perfecta ergo caritas foras mittit timorem<br />

(1 lo 4,18). Sed ea dicenda est caritas, quae non est vilitas. Quid autem<br />

1 Suponemos en el texto latino tota mente, que testimonia algún manuscrito según<br />

los Maurinos.<br />

2 Agustín juega con el doble significado <strong>de</strong> caritas: caridad y calidad <strong>de</strong> cato.<br />

El temor <strong>de</strong> Dios 143<br />

hay más sin valor que un hombre sin Dios? Ved lo que ama<br />

quien se ama a sí mismo; no en Dios, sino en sí mismo. Con<br />

razón se dice a ese tal: No te engrías, antes bien teme. Puesto<br />

que se engríe, y por eso no teme, le es ciertamente pernicioso<br />

el hecho <strong>de</strong> no temer a él, que no está sólidamente cimentado,<br />

sino que es llevado por el viento <strong>de</strong> la soberbia. Tampoco es<br />

manso y piadoso quien se ama y se alaba en sí mismo; al contrario,<br />

orgulloso y feroz, no sabe <strong>de</strong>cir: Mi alma será alabada<br />

en el Señor; escúchenlo los humil<strong>de</strong>s y alégrense. ¿Qué ama<br />

<strong>de</strong> bueno quien tal vez ama el no temer por el no temer mismo?<br />

Pue<strong>de</strong> convencerse <strong>de</strong> que eso no proce<strong>de</strong> <strong>de</strong> la salud,<br />

sino <strong>de</strong> crueldad. Por ejemplo, existe un salteador audaz en<br />

extremo, tanto más peligrosamente cruel cuanto más perversamente<br />

fuerte, quien por ese amor suyo por el que ama el no<br />

temer maquina atrocida<strong>de</strong>s ingentes para ejercitar lo que ama,<br />

y ejercitándolo, robustecerlo; cuanto mayores sean las barbarida<strong>de</strong>s<br />

cometidas, tanto mayor será la audacia <strong>de</strong> quien no<br />

teme. Así, pues, no ha <strong>de</strong> amarse como un gran bien lo que<br />

pue<strong>de</strong> hallarse incluso en un hombre pésimo.<br />

3. Por tanto, hay que burlarse <strong>de</strong> los filósofos <strong>de</strong> este<br />

mundo —no sólo los epicúreos—, que hasta a la justicia consi<strong>de</strong>ran<br />

venal, a precio <strong>de</strong>l placer carnal. Dicen que el sabio<br />

<strong>de</strong>be ser justo ya para adquirir, ya para conservar el placer <strong>de</strong>l<br />

cuerpo. También ellos se jactan <strong>de</strong> ser fortísimos y aseguran<br />

no temer absolutamente nada, puesto que piensan que Dios<br />

no se preocupa lo más mínimo <strong>de</strong> las cosas humanas y no creen<br />

vilius quam homo sine Deo? Ecce quid amat, qui se ipsum non in Deo,<br />

sed in se ipso amat. Recte huic dicitur: Noli altum sapere, sed time<br />

(Rom 11,20). Quia enim altum sapit, et i<strong>de</strong>o non timet, utique perniciose<br />

non timet, qui non in solido collocatur, sed fia tu superbiae ven ti [1528]<br />

latur. Ñeque mitis et pius est, qui se ipsum in se ipso amat et laudat:<br />

sed elatus et ferox, non novit dicere: In Domino laudabitur anima mea;<br />

audiant mites, et iucun<strong>de</strong>ntur (Ps 33,3). Quid enim boni amat, qui forte<br />

hoc ipsum propter hoc ipsum amat nihil timere? Potest enim hoc sibi<br />

persua<strong>de</strong>re, non sanitate, sed immanitate. Verbi gratia, est aliquis audacissimus<br />

latro, quanto perverse fortior, tanto periculose cru<strong>de</strong>lior, qui<br />

propter ipsum amorem suum quo amat nihil timere, ingentia facinora<br />

moHatur, ut quod amat exerceat, et exercendo corroboret: quanto eius<br />

fuerint maiora commissa, tanto maior erit non timentis audacia. Non hoc<br />

ergo pro magno bono amandum est, quod et in homine pessimo invenid<br />

potest.<br />

3. Epicurei et Stoici car ere timore amant, sed perverse.—Quapropter<br />

irri<strong>de</strong>ndi sunt huius mundi philosophi, non solum Epicurei, qui etiam<br />

ipsam iustitiam venalem habent, carnalis pretio voluptatis. Dicunt enim<br />

propterea sapientem, iustum esse <strong>de</strong>beré, ut vel acquirat, vel teneat ex<br />

corpore voluptatem. Nam et hi fortissimos se iactant, et ^ihil omnino<br />

timere se dicunt: quia nec quidquam Deum res humanas curare arbi-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!