13.05.2013 Views

libro epistemologias.pdf - Pratec

libro epistemologias.pdf - Pratec

libro epistemologias.pdf - Pratec

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

66<br />

En un pueblo vecino, Pomacanchi, una investigadora recogió esta versión sobre el Qanchi<br />

Machu que también muestra estas singularidades que nos van indicando las diferentes formas<br />

de estructurar los discursos, los estilos narrativos, probablemente desde la concepción<br />

castellana de los textos sea percibido como un mito, pero en la comunidad campesina tiene<br />

la función de rememorar al antepasado común que hasta hoy sigue presente. Este es el<br />

relato:<br />

Qanchi Machus mamá, kasqa<br />

Hinaspas, chaysi maytachá orqokunantinta ratuchallas muyuramuq.<br />

Munayniyoqsi kay taytacha hina kasqa.<br />

Hinaspas ratuchalla ankhayna pampa ukhuman chinkayrApun, hoq moqo patapiñas<br />

ikhurirun, suchuspa, pampanta suchuspa. Arí mamá.<br />

Hinaspas cheqaq qanchis chay Qanchi kasqa.<br />

Kunanpas hoq llaqtapi chay Qanchi Machu kawsashansi. Kawsachkansi, mamá.<br />

Hinaspas chaypi tApukamun: “Wawaykuna imaynallan kashan? Allillantan<br />

saqemurqani, allin qolqeyoq, allin bastantepin wawaykunata saqemuni. Imaynan<br />

kashanpas? Saqemusqay hinalla ch’awchuykuna kashan, wawaykuna kashan”,<br />

nispas tApukamun. Ari mamá.<br />

Chaysi maynantintaraqchá, orqontintaraqchá, hap’ikamuqpas wawankunarayku,<br />

bastante hallp’ata. Ari mamá akhna. “Wawaykunapaq kanqa” nispas.<br />

Ratuchallas rumitapas rawkhayruq. Munayninpi ratuchallas imayniraq akhnan qaqa,<br />

tremendo qaqakunatas chikchiwan lasowan suq’ashaspalla, ratuchalla kikillansi<br />

paypaqqa rumi rawkharukuq, mamá. Arí. Chayqa rawkhasqankuna munay chhayna<br />

urqukunapi, mamá, kashanraqmi. Kashanmi mamá, chay machulaq rawkhasqan.<br />

Arí, mamá. Chaysi munayllansi, mamá, kaq chay machukunaq akhnan lasowan,<br />

anchay chikchiwansi akhnata soq’ayullaqtinsi runaqa kikillan phawaq. Ari, mamá,<br />

hinatas ruwaq chaysi.<br />

Chaysi chay Qanchi Machu kunan hoq lado llaqtapi kawsashan, tiyashallan, Arí,<br />

mamá.<br />

Chaysi khuyayta llakikamun: “Wawaykunaqa, imaynan kashan? Wawaykuna<br />

hayk’aynan kashan? Allillantan, qhapaqtan saqemurqani. Allillanpunichá kashan<br />

riki”, nispas khuyayta sintimun, tApupakamun, mamá.<br />

Arí, mamá, anchayllata mamá yachani.<br />

Traducción aproximada:<br />

Antes, el Machu de Huanbera era buen trabajador, vivo, diligente, laborioso. Se dice<br />

que el antepasado de Huanbera estaba trayendo agua de arriba, de Jacuiri. Dicen<br />

que estaba trayendo abundante agua. Y dicen que el Machu de Colcatuna se enteró<br />

de esto y como sabía que al Machu de Huanbuera le gustaba la chicha le llevó esta<br />

bebida y le hizo emborrachar con engaños. Le sirvió la chicha en una gran vasija;<br />

mientras estaba tomando, el Machu de Colcatuna se llevó el agua por la pampa hacia

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!