Tom. V - Archive ouverte UNIGE

85 LIBER I. CAPUT X. XL 86
Hoc factum est Nonis Februarii. Errat tarnen vir
de studiis humanioribus bene meritus Baptista Egnatius
in suis Caesaribus, quum affirmât August»
primo attributum esse cognomen patris patriae:
quum prius dictatori inditum fuerit, ut alibi videbitur.
Quod contumelias quoque suas] Animadvertendum
hie quod dicit principes aoerbius ferre contumeliam
quam iniuriam. Iniuria namque, ut ait Ulpianus,
seu re,'sen verbis, nihil differt a contumelia.
Quod dictum [pag. 76] parum conveDit cum
hoc loco Senecae. Itaque referendum ad illam Marcelli
distinctionem, dicentis iniuriam a contumelia
hoc distare, quod iniuria levior res est. Pacuvius
in Peribea: Patior facile iniuriam, si est vacua a
contumelia. Facile aerumnam ferre possum, si male
abest iniuria. Etiam iniuriam, nisi contra constat
contumelia. Contumelia enim a contemnendo dicitur,
ut idem Dlpianus autor est. Nihil autem principes
magis aegre patiuntur, quam contemni. Habet
enjm quondam aculeum contumelia, inquit Cicero
Verrina V., quern boni viri ferre non possunt.
Et Publius Mimographus: Contumeliam pati nee
fortis, nee ingenuus potest. ') Aristoteles quoque Ethicorum
lib. IV. servile esse opinatur, perferre contumelias.
Hoc si in aliis verum est, in principe tarnen verissimum.
Nazarius in Panegyrico Constantini: O
quam acres habes dolorum aculeos a contumelia,
quam imponit inferior. Contumelias autem suas
eadem forma qua Cicero loquitur'Philipp. XIII.:
Pergit porro in mea maledicta, quasi vero pulcherrime
priora processerint. Sic etiam passive Coelius
memoriam tuam dixit libro Vill. Epist. Ciceronis.
Non quin mihi suavissimum sit tuae memoriae operam
dare. Contumelia fuit, quod Labeo Antistius
in senatus lectione legit M. Lepidum Circeiis exsulantem
în opprobrium Augusti, quod sparsi famosi
de eo in curia libelli, quod illi a quodam senatore
dictum est: Contradicerem tibi, si locum haberem.
Ab aliis: Licere senatoribus de republica
loqui.
Probrosis in se dictis arrisif] Celebratur Alexandra
apophthegma a Plutarcho: ßaaikixov lc%w twtoioiv-
Ttt xaxwç dxovstv. Regium est benefacientem male
audire. Quod sequutus Augustus patienter audiit
loedorias et scommataquae in se iactabantur: quemadmodum
etiam récitât Macrobius libro U. Saturnalium.
Nos pauca subiiciemus. Quum adulescentem
provincialem sibi simillimum per iocum interrogas8et,
an mater sua aliquando Romae fuisset,
negavit ille : neo contentus adiecit, pater meus sâepe.
EtPollioquum in eum Fescenninos Augustus scrip-
1) Sententiam hanc hodie sic expressam legimus: Contumeliam
nee ingenuus fert nee fortis facit.
sisset, At ego, inquit, taceo. Non enim est facile in
eum scribere, qui potest proscribere. Alia eiusdem
generis vide apud Maorobium et Seneoam in ILL
de Ira. Ipse Augustus epistola quadam ad Tiberium
: Noli *) niminm indignari quenquam esse qui
de me male loquatur. Satis est enim si hoc-habemus,
ne quis nobis malefacere possit.
Quoscunque ob adiüterium famüiae suae] Notum
est Iulias filiam et neptem domum Augusti omnibus
probris contaminasse, ob idque relegatas. Vide
Tranquillum et Senecam lib. VI. de Beneficiis, et
Plinium lib. XXI. De iis igitur nunc loquitur Seneca,
qui consuetudinem haberent stupri cum filia
et nepte, aut qui conscii essent adulteriorum : quibusoum
mitius actum esse dicit, quod de damnatis
non [pag. 77] est Bumptum ultimum supplicium, sed
exsilio tantum mulctati sunt: quin etiam acceptis diplomatibus
dimissi sunt. Nee tarnen verum est adeo
clementer traotatos ab Augusto, quam hic affirmât
Seneca. Siquidem nonnulh. ultimo supplicio affecti:
inter quos Iulius Antonius. Vide Tacit, lib. IV.
Quod hie Erasmus divinat legendum filiae, nullius
est momenti.
CAPUT XL
Haec Augustus senex, aut iam in senectutem annis
vergentibus. In adolescentia caluit, ar-sit ira, multa
fecit, ad quae invitus oculos retorquebat. Comparare
nemo mansuetudini tuae audebit divum Augustum,
etiam si in certamen iuvenilium armorum deduxerit
senectutem plusquum maturam. Fuerit moderatus et
clemens. Nempe post Actiacum mare romano cruore
infectum. Nempe post fractas in Sieilia classes, et
suas, et aliénas. Nempe post Perusinas aras, et proscriptiones.
Ego vero clementiam non voco lassam crudelitatem.
Haec est, Caesar, dementia vera, quam tu
praestas, quae non saevitiae poenitentia coepit, nullam
habere maculam, nunquam civüem sanguinem fudisse.
Haec est in maxima potestate verissima animi temperantia,
et humani generis comprehensibäis amor, non
cupidüate aliqua, non temeritate incendi. Non priorum
prineipum exemplis corruptis, quantum in cives
suos liceat, experiendo tentare: sed hebetare aciem imperii
sui. Praestitisti, Caesar, civitatem incruentam,
et hoc, quod magno animo gloriatus es, nullam te toto
orbe stillam cruoris humani misisse: quod eo maius
est mi/rabüiusque, quod nulli unquam citius gladius
commissus est. dementia ergo non tantum honestiores,
sed tutiores praestat. Ornamentum imperiorum est
simul, et certissima lux. Quid enim est quum rege&
consehueri/nt, liberisque ac-nepotibus tradiderint regna,
1) Ed. Amst.: Non.