Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
57 LIBER I. CAPUT Y. VI. 58<br />
CAPUT VI. .<br />
Cogitate, in hoc civitate, in qua turba per latissima<br />
itinera sine intermissione defluens eliditur, quoties<br />
aliquid obstitit, quod cursum eius, velut torrentis<br />
rapidi, moraretur, in qua tribus eodem tempore theatris<br />
viae postulantur, in qua consumitur quidquid terris<br />
omnibus aratur: quanta solitudo et vastitas futura<br />
sit, si nihil relinquitur,, [pag. 46] nisi quod iudex severus<br />
absolverit. Quotusquisque ex quaestoribus est,<br />
qui non ea ipsa lege teneatur, qua quaeritur? Quotusquisque<br />
accusator vacat culpa ? Et nescio an nemo<br />
ad dandam veniam difßcilior est, quam qui illam peter<br />
e saepius meruit. Peccavimus omnes, alii gravia,<br />
alii leviora, alii ex destinato, alii forte impulsi, aut<br />
aliéna nequitia ablati: alii in bonis consiliis parum<br />
fortiier stetimus, et innocentiam inviti ac renitentes<br />
perdidimus. Nee delinquimus tantum, sed usque ad<br />
extremum aevi delinquimus. Eiiam si quis tarn bene<br />
purgavit animum, ut nihil obturbare eum amplius<br />
possit ac fallere, ad innocentiam tarnen peccando pervenit.<br />
• ,<br />
Nunc per descriptionem ostendit Seneca, quam<br />
sit principi necessarium quosdam in numerum relinquere,<br />
et ad tempus tolerare. Si quis emm ad<br />
vivum resecare velit strumas et vomicas civitatis,<br />
bonam partem exhauriat oportet. Quod ut facilius<br />
percipiat lector, proponat sibi argumentum in hanc<br />
formam: Hanc legem debent in primis servare magistrates,<br />
ut neminem laedant. Quod si laesus quispiam<br />
fuerit, secundum est ne plures laedantur: atque<br />
ideo tollitur e medio is qui laesit, quia pluris<br />
est universam multitudinem servare, quam unum<br />
aut alteram. Hunc finem et mine scopum habent<br />
poenae publicae. Qui autem magistrates summo<br />
iure animadyertunt in noxios, tollunt maiorem numerum<br />
quam relinquunt. Nön ergo statuunt poems<br />
legitimum finem. Quod autem in hoc contextu<br />
dixi esse descriptionem, sic Cicero earn appellat libro<br />
Rhetoricorum quarto, quae graece dicitur ivâoytut,<br />
id est perspicuitas et evidentia, quae rerum<br />
imagines concipit, ut hie Seneca populosam civitatem<br />
quasi oculis repraesentat. Bxempla sunt apud<br />
Quintilianum lib. VJJUL.<br />
In qua turba'] Si liberam adhuc et stantem<br />
rempublicam cum ea componamus, quae sub imperio<br />
Caesarum fuit, in immensum et paene extra<br />
fidem crevit numerus. Nam census quern stante<br />
übertäte maximum fuisse lego, fuit C. Lentulo et<br />
L. Grellio Censoribus, in quo censa sunt civium capita<br />
CCCCL millia. Verum post Actiacum triumphum<br />
autor est Eusebius censu acto inventa esse<br />
quadragies semel centena et septuaginta millia civium,<br />
in altero vero censu quern Augustus egit cum<br />
Tiberio filio adoptivo, inventa esse ter et nonagies<br />
centena et septuaginta millia. Ultimo vero censu<br />
acto, qui Neronis imperio [pag. 47] proximus fuit,<br />
censa sunt civium LXDL centena. c. ') quadraginta<br />
quatuor millia.<br />
Quanta solitudo] Sensus est: rides urbem tanta ,<br />
multitudine affluentem, et suorum civium vix capacem?<br />
Si quis tarnen iudex apud quem nee sordes<br />
valeant, nee gratia, nee aequi bonique ratio, denique<br />
qualis üle, qui scopulus reorum appellatus est, omnes<br />
in reos recipiat, vix millesimus quisque ultimi<br />
supplicii sententiam eflugiet in tot hominum millibus.<br />
Aut igitur ignoscendum, aut non imperandum.<br />
Quotusquisque ex quaestoribus'] Unum est hominum<br />
genus quod omni vitio purgatum esse debeat,<br />
qui scilicet praesunt moribus, et aliorum vitia<br />
corrigunt. Hoc genus tarnen homines iniquissimi<br />
sunt nobis iudices, aequi sibi: et hoc nescio quomodo<br />
accidit, ut quae aliis aegré aut nullo modo<br />
permittunt, sibi facile indulgeant. Seneca de Ira<br />
H. : Aliéna vitia in oculis habemus: a tergo nostra<br />
sunt. Nihil alienae luxuriae ignoscit, qui suae<br />
nihil negavit. Et homicidae tyrannus irascitur, et<br />
punit furta sacrilegus. Magna pars hominum est,<br />
quae non peccatis irascitur, sed peccantibus. Ubi<br />
etiam alludit ad manticam Aesopi. Seneca Tragicus<br />
in Agamemnone:.<br />
Ignota sunt tibi iura regnorum haud nova:<br />
Nobis maligni iudices, aequi sibi.<br />
Id esse regni maximum pignus putant,<br />
Si quidquid aliis non licet, solis licet.<br />
Iuvenalis Satyra VJLLL.:<br />
Mitte ostia, Caesar,<br />
Mitte, sed in magna legatum quaere popina:<br />
Invènies aliquo cum percussore iacentem<br />
Permixtum nautis et furibus aut fugitivis<br />
Inter carnifices. '<br />
Et paulo post:<br />
At vos Troiugenae vobis ignoscitis, et quae<br />
Turpia Cerdoni, Volusos Brutosque decebunt.<br />
Porro quum multa quaestorum genera fuerint apud<br />
Romanos, quaestores hie accipe rerum capitalium,<br />
qui et quaestores,, parricidii, praesunt exercendis<br />
quaestionibus criminalibus : ut Asconius testatur secundo<br />
commentario Verrinarum, et Servius in VI.<br />
Aeneidos. Sic confundunt soriptores quidam non<br />
contemn endae eruditionis: ego tamen oxistimo latum<br />
esse discrimen. Prius de quaestoribus parricidii<br />
videamus, quem magistratum fuisse antiquae<br />
originis tradunt Fenestella et Iurisconsultus Pomponius<br />
in L. n. ff. de origine iuris. Varro libro<br />
IV. De lingua latina de hisdem loquitur, in quorum<br />
locum successisse triumviros capitales affirmât. Addunt<br />
Fenestella et Pomponius solitos constitui a<br />
populo: quod iniussu populi non liceret in civem<br />
romanum animadvertere. Habemus ergo huiusmodi<br />
1) Lege: et, ut habet ed. Amst. .
Change language