Tom. V - Archive ouverte UNIGE

HI LIBER I. CAPUT XXV. XXVI. H2
cantur tyrannorum saevitiam, quae tot populos et broVH. : Denique caetera animalia in suo genere
tot terras promit, quum id magna spe impunitatis fa- probe degunt: congregari videmus, 'et stare contra
cere possint? Memmius apud Salustium: Servi aere dissimula. Leonum feritas inter se non dimicat, ser-
parati iniusta imperia dominorum non perferunt: pentium morsus non petit serpentes: ne maris qui­
TOS, Quirites, in imperio nati, servitutem toleratis? dem beluae ac pisces, nisi in diversa genera sae-v
Sed puta tutam esse] Ooncessio seu permissio viunt. At bercule homini ex bomine plurima sunt
rhetorica.
mala. Quintilianus in Pasto cadavere: Hoc non
Voluptates ipsaç timentur] Haec omnia tametsi omnes ferae faciunt: et quamvis senBu careant muta
in tyrannos conveniunt, ut in eos qui tyrannide animalia, pleraque tarnen innocentibus cibis pascun-
premuntur, loeus tarnen postulat ut de iis intelligatur (uti quoque consuerunt inter homines): etiam
mus dici, qui sub tyranno vivunt: quod ex sequen- si qua alienis membris imprimunt dentem, mutuo
tibus facile perspicitur.
tarnen laniatu abstinent: nee est ulla supra terras
Non convivia secura ineunt, in quibus lingua] adeo rabiosa belua, cui non imago sua sancta sit.
Nam, ut ait Horat. in Arte:
Iuvenalis Satyra XT.:
Reges dicuntur multis urgere culullis,
Sed iam serpentum maior concordia, parcit
Et torquere mero, quem perspexisse laborant
Cognatis maculis similis fera. Quando leoni
An sit amicitia dignus.
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore unquam
Exspiravit aper maioris dentibus apri?
Notum est et illud Plinii: Alii mortifera loquuntur, Indica tigris agit rapida cum tigride pacem;
rediturasque per iugulum voces non continent.
Perpetuum saevis inter se convenu ursis.
Non specbacula ex quibus] Bene dixit materiam Horatius in Epodis:
criminis ac periculi peti ex spectaculis. Vix enim Non hic lupis mos, nee fuit rapacibus
abstinebant histriones, quin locos insignes ex tra-
Unquam nisi in dispar feris.
goediis aut attellanis torquerent in malos principes, Augustinus, quoque libro XII. de Civitate: Neque
si in mores eorum cadere viderentur. Quae si ex- enim unquam inter se leones, aut inter se dracociperentur
consensu et applausu populi, et actores nes, qualia inter se homines, bella gesserunt.
et spectatores rapiebantur ad poenam. Pauca quae-
Abstinent suis] Yaria est huius verb! syntaxis
dam exempli [pag. 135] causa subiiciemus. Tiberio
imperante, quum in attellanico exodio hircus vetu-
in hac significatione. Livius libro L: Duobus Aelus
capreis naturam liguriret, visus est designari I
nea Antenoreque omne ius belli Acbivos abstinuisse.
liguritor Tiberius. Et spectante imperatore Maxi-
Horatius Carminum HI. :
mino, qui se ob vastitatem et robur corporis im-
Abstineto,
Bixit, irarum calidaeque [pag. 136] rixae.
mortalem credebat, pronunciati sunt versus : *)
Livius libro XXI.: Et Annibali denunciarent, ut a
Et qui ab uno non potest occidi, a multis occiditur. Saguntinis populi romani sociis abstineret. In qui­
Elephas grandis est, et occiditur.
Leo fortis est, et occiditur.
bus singulis exemplis syntaxis varia.t. Qua autem
Tigris fortis est, et occiditur.
forma hie Seneca dixit abstinere suis, Livius dixit
Cave multos, si singulos non times.
temperare: Templis, inquit, tantum deum (ita enim
Hinc factum est ut principes mala conscientia per- ab rege edictum fuerat) temperatum est.
culsi, quaedam ad se pertinentia, quasi de se dicta
essent, prava suspicione vindicarent.
Apparentur, inquit, licet] Haec in persona cuiusliBet
civis, qui satius ducat omnino abstinere a spectaculis,
quam tanti redimere brevem laetitiam, ut
de ludo in carcerem trabatur.
Quae alia- vita esset] Exaggeratio a comparatione.
Ilia rationis expertia] Alia exaggeratio per contentionem.
Haec enim inter se componuntur, animalia
rationis expertia, bomo rationis particeps. Ma
immanitatis crimine damnata, bomo ipse qui damnât:
ilia abstinere sui generis animalibus, hominem
non solum bominibus non parcere, sed ne consanguineis
quidem. In eandem sententiam Plinius li-
Immanitatis crimine damnata] Plena est loquutio,
sicut apud Ovidium Fastorum YL:
Vixit, ut occideret damnatus crimine regni.
Et Cicero Yerrina VJUL.: Nomine sceleris coniurationisque
damnati, ad palum alligati, ad supplicium
traditi. Quum enim dicimus iudico, damno, arguo,
accuso te caedis, subauditur crimine vel causa, vel
aliquid simile. Quod ad imitationem Graecorum dici
autor est Servius comment. XI. Aeneidos : Uli enim
quum dicunt xmyyoQw ae q>6vov, subaudiunt tvtxa.
Quod vero dixit Cicero Philipp. H., minus usitatum
est. Licinium, inquit, Lenticulam de alea condemnatum
collusorem suum restituit. Quasi dicas
condemnari de crimine.
In ~uequo habet] Aeque existimat, nihilo se humanius
gerens erga necessarios, quam extraneos.
1) Graeei scilicet, quorum hanc latinam sententiam refert Habere enim, aestimare interdum significat. Salu-
Julius GapitoUnus in Maximino. ' stius in Catalina: Neque euiquam mortalium iniuriae