Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ill DE OLEMENTIA 112<br />
Ut sententiam suam quisque scriberet] Hie ritus<br />
ut plurimum in iudiciis publicis öbservabatur, ut<br />
iudices audita causa, sententiain suam scriberent, et<br />
in urnam coniicorent, sic ut alter alterius sententiam<br />
ignoraret, et onines omnium. Turn praetor qui<br />
quaestioni praeerat, ex eorum sententia qjii numéro<br />
vincebant, |pag. 103] pronunciabat. Id tamen perpetuum<br />
non erat: quod certum est ex loco Ciceronis<br />
in oratione pro Oluentio. Quaesivit, inquit, a<br />
reo C. Iunius quaesitor ex lege ilia Cornelia quae<br />
tum erat, clam, an palam de se sententiam ferri<br />
vellet. De Oppianici sententia responsum est, quod<br />
is Habiti *) familiärem esse Iuniuin dicebat, clam<br />
ferri velle. Itum est in consilium: omnibus sehtentiis<br />
praeter unam, quam suam Stalenus esse dicebat,<br />
Scam ander prima actione condemnatus est. Falliintur<br />
ergo qui semper tabellares fuisse sententias<br />
existimaut.<br />
Ne ea omnium flerct, quae Cacsaris] Hoc est,<br />
ne si palam protulisset Augustus sententiam, omnes<br />
eius autoritatem instar praeiudicii sequerentur.<br />
Ita erant liberiores quae scribebantur sententiae.<br />
Quare Cicero de lege agraria, tabellam qua ferebantur<br />
suffragia, vocat indicem tacitae libertatis ; et alibi<br />
tabellae latebram.<br />
Iuravit se Tarii locupletis hominis] Cur iuraverit<br />
Augustus, postea aperit Seneca, ne scilicet videretur<br />
spolii (ut dicitur) cupiditate conficere beluam<br />
: et ideo filium ab baereditate paterna doiicere,<br />
ut ipse baeres institutus in locum succederet. Quod<br />
hie Tarium bominem locupletem appellat Seneca,<br />
homo ipse praedives, non abs re est. Siquidem Tarius,<br />
ut scribit Plmius in eo quern citavimus loco,<br />
millies sestertium liberalitate Augusticongestum agris<br />
coemundis exhausit: quae summa fecit aeris nostri<br />
vicies quinquies centena millia, seu duos milliones<br />
et quingenta millia coronatorum: ut colligitur ex<br />
supputatione Budaei. Neque enim mihi curae est<br />
quid garriat Porcius Latro Vicentinus. Quid sit<br />
adire baereditatem, quod et cernerc dicitur, nulli<br />
ferme iurisconsulto non cognitum. est. Significat<br />
enim haeredem profiteri, et se pro haerede gerere.<br />
Unde et metaphorice cernere haereditatem alienae<br />
laudis, Ciceroni ad Dolabellam, et libro YI. ad" Atticum:<br />
cernere amorem. Non contemnendus est error<br />
Marcelli, cuius verba sunt: Cernere, cedere significat;<br />
unde et cernere haereditatem filii patribus,<br />
id est cedere dicti sunt. Imo vero filii patrum haereditatem<br />
cernunt, id est adeunt.<br />
Satis habere fiduciae in bona conscientia] Non<br />
enim sapientis est se extra quaerere, et pendero a<br />
rumoribus, sed conscientiae suae fiducia niti,~ ut philosophi<br />
praedicant. Cicero ad Atticum libro XII.:<br />
1) Hodie legitur: Aviti.<br />
Mea conscientia pluris est, quam hominum sermo.<br />
Item libro XÏÏI. : De fama nihil sane laboro, etsi<br />
scripseram ad te tunc stulte. Nihil enim melius<br />
curandum est, atque hoc in omni vita sua, quemque<br />
a recta conscientia transversum unguem non<br />
oportet discedere. Haec apud philosophos valeant,<br />
nobis vero longe aliud praescribit nostra religio.<br />
Nam, ut ait Augustinus de communi vita clericorum:<br />
fpag. 104] Duae res sunt conscientia, et fama:<br />
conscientia necessaria est tibi, fama proximo tuo.<br />
Qui confidens conscientiae negligit famam, crudelis<br />
est.<br />
Princeps multa debet etiam famae] Nam ut loquitur<br />
Quintilianus in milite Mariano: Quo. ad altiorom<br />
quisque honorum gradum extenditur, magis<br />
in exemplum spectantibus patet. Et haec est conditio<br />
superiorum, ut quidquid faciunt, praecipere videantur.<br />
Quare nil mirum, si habere debeant famae<br />
rationem. '<br />
Iuravit se non aditurum] Hoc schema -rhetoricum,<br />
quod alii nXixr/v, alii avaStotXaaw vocant, repetitio,<br />
seu replicatio latine dici potest.<br />
Gratuitam esse severitatem] Non excogitatam ad<br />
confiscandam haereditatem, etc.<br />
Non culleum, non serpentes] Significat poenam<br />
parricidarum, qui virgis sanguineis verberati, atque<br />
insuti culleo cum cane, simia, angue et gallinaceo,<br />
in profluentem deiiciebantur, aut, si mare longius<br />
dis^itum esset, feris subiiciebantur. Autor Modestinus<br />
in 1. poena parricidii ff. ad 1. Pomp, de parricid.<br />
Id constitutum erat lege Cornelia, quam<br />
nonnulli latam a Sylla existimant. Ego contra<br />
sentio. Nam Cicero in oratione pro Roscio, Quanto<br />
inquit, maiores nostri sapientius, qui quum intelligèrent<br />
nihil esse tarn sanctum, quod non aliquando<br />
violaret audacia, supplicium in parricidas singulare<br />
excogitaverunt: ut quos ipsa natura rëtinere in officio<br />
non potuisset, magnitudine poenae maleficio<br />
submoverentur, insui voluerunt in culleum vivos,<br />
atque ita in flumen deiici. Hic a maioribus latam<br />
legem testatur, quum tamen causam ') Sylla vivente<br />
ageret, autore Plutarcho. Quisquis tamen<br />
ille merit CornèMus primus legislator, legem paene<br />
obsoletam in usum revocavit Pompeius Magnus,<br />
nihil ad poenam adiiciens, quemadmodum scribit<br />
Marcellus iuriscons. in 1. I. ff. ad 1. Pompeiam etc.<br />
in cuius verbis duo verba expungenda scitissime<br />
docuit Zasius iurisconsultus. Adde etiam hoc supplicium<br />
non primum excogitatum esse in parricidas,<br />
sed quum M. Tullius duumvir, quia librum secreta<br />
civilium sacrorumcontinentemPetronioSabino transscribendum<br />
dederat, iussu Tarquinii regis culleo<br />
1) Ed. 1597 vitio operarum scribit causa, inde posteriores<br />
ex conjectura causas.
Change language