Tom. V - Archive ouverte UNIGE

PROLEGOMENA. XXXY
insinuantes non pauciores suo errore illaqueent quam si excusis libris publice cursitarent, causam mihi habere
non videor quin verüatis proditor dicar, si in tanta necessitate taceam ac dissimulent. Ex his omnibus liquide
apparet Calvinum, quum sese ad hunc libellum conscribendum accinxerit, adversariorum scripta
quae accuratius refutaret onmino nulla in manibus babuisse. Vero simillimum ergo est eum plurima illa
argumenta, partim seria et graviora, partim argutiora et levia, in quibus refellendis totus versatur, minus
saepe ex haereticorum ore excepisse quam ex suo ipsius ingenio bausisse, ita ut,, quae dubia contra
suam sententiam moveri poterant, ea ipse, quae erat eius sagacitas, primus repererit et quasi contra se
ipsum solverit.
Caeterum non subsistit in iis quae ad somnum animarum stricte sie dictum speetant, sive quem
Tocant statum intermedium, sed occasione data omnia fere pertraetat quae de animarum natura et immortalitate
corporumque resurrectiono a theologis tradi soient. Yix est quod te moneamus ne bic pbilosophicam
traetationem quaerere velis, qualem. recentiores tibi offerimt de bis rebus disserentes. Est ilia mere
tbeologica et ut maxime scbolastica, ad normam et exemplum ecclesiasticorum doctorum qui ortbodoxi
perhibentur exaeta. In qua si quis reformatae seientiae vestigia quaesierit, in eo reperire poterit quod
autor rarius ad placita patrum proyocat, locupletissimam vero congerit locorum scripturae sacrae messem,
in qua ventilanda fere tota disputatio absolyitur. Quae autorem prodit mira sacrorum oraculorum notitia
insignem', et in iis ad institutionem christianam usurpandis scrutandisque nemini imparem, sed historicum
sensum, quem nos maxime vindicamus, minus seetantem, praesortim in veteris testamenti effatis explicandis.
Stilus paulo aef-ior et concitatior oratio, cuius vebementiam ipse in praefatione agnoscit: qui tarnen
non nisi modice bilem effudisse se dicit stiloque ita tempérasse ut docendo quam cogendo fuerit aptior.
Quod si ex istius saeculi moribus aestimayeris, non immerito dictum concesseris': nos quibus sedatior
animus est ,et magis somiter instituta placet arduarum quaestionum decertatio, contentionis fervore
baud ita facile abrepti veritatem certius argumentis quam convieiis asseri iudicamus.
Non audiendi sunt qui bunc libellum primmn gallice editum fuisse coniieiunt. Nam ex mera
couiectura talem opinionem nasci potuisse inde effieimus quod nemo unquam gallicum exemplar ante latina
nostra impressum vidit, neque testis qui olim viderit adduci potest. Adde quod P. Henry, qui nostra
etiam aetate earn sententiam amplexus esse videtur (in Tita Oalvini I. G3), ipse postea tacite earn
dereliquit, ut videre est ex eiusdem operis T. III. Append, p. 175. Titulum autem libri värium fuisse,
quum ex editionum recensione, tum vel ex ipsius Oalvini testimonio infra proferendo disces, neque omnino
certmn nobis est Psychopannyehiae nomen inde ab initio ei inditum fuisse.' Sed ne te de rebus dubiis
amplius moremur, en -tibi editionum quae nobis innotuerunt seriem recensemus:
I. 1534. Editio prineeps Parisiis impressa, latina. Hanc non vidimus neque usquam adhuc
exstare audivimus. Fortasse autoris sumptibus excusa, quod in Oommentariis in Senecam factum novimus,
nondum in bibliopolarum manus transierat eo temporis momento quo ipse tutum apud exteros asylum
quaerere coactus solum patrium vertit satis repente, et maioribus impedimentis post tergum relictis.
Eortasse etiam editor, si quis fuerit, qui sumptus fecerat, post eius discessum, et ingravescente inquisitorum
saevitia, evulgare non ausus est, ita ut situ et silentio exemplaria perierint. Quidquid sit, de reperiendo
aliquo vix ulla spes relicta est, nisi forte in obscura quadam interioris G-alliae bibliotbeca delitescat.
Ad Grermaniae Helvetiaeque fines non plura pervenisse, nihil mirum.
II. 1536. Alteram editionem Oälvinus ipse procuravit Basileae eo ipso anno quo apud Platerum
Institutio christiana lucem vidit, ita ut illam eidem officinae deberi facile nobis persuadeamus. Yerum
hanc quoque nusquam reperire contigit, quanquam illae causae, quas priorem ex hominum oculis subduxisse
vero simile est, huic minime infestae esse potuerunt. Atque hac posteriore quondam potiundi
E*