You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
29 LEBER I. CAPUT I. 30<br />
Vota publica in tuto sunt] Aut vota publica<br />
appellat quae solenni ritu concipiebantur, primum<br />
ob salutem principis, deinde ob reipublicae prosperitatem,-ut<br />
supplicationes : quemadmodum dicit Iuvenalis<br />
Satyr. X.:<br />
Sed inultae urbes et publica vota<br />
Vicervuit.<br />
Aut certe vota publica simpliciter, quae unusquisque<br />
caritate patriae v concipit. Prior interpretatio<br />
magis convenit.<br />
Non enim est periculum ne te tui subita capiat<br />
obliviö] lam res extra aleam posita est, quia certum<br />
ex indole est, quale futurum sit ingenium Neronis:<br />
sieut de periculo cogitabatur quum nondum<br />
se indoles deprompsisset. Ergo contrariant rationem<br />
sequitur contrarius effectus. In hanc sententiam<br />
Cicero Dolabellaé: Nee licet quidem tibi iam tot<br />
rebis gestis, non tui similem esse. Subita, non solum<br />
repentina, sed otiam inconsiderata. Siquidem<br />
quae ex tempore fiunt, fere non habent consilium.<br />
Ideo subitum pro inconsulto [pag. 17] aeeipitur. Q.<br />
Cassius Ciceroni lib. XII. Epist. : Ut icaec novissima<br />
nostra facta, non subita, nec inconvenientia, sed similia<br />
illis cogitationibus quarum tu testis es. Et<br />
G-ellius vocat subitariam dictionem orationem extemporalem.<br />
Eleganter autem designamus inconstantiam,<br />
quum'alicui irrepere sui ipsius oblivionem<br />
dieimus. Transfertur ad res inanimatas. Cicero<br />
Epist. IX- : Nisi te amant, tibi assentantur, et tarn<br />
diu dum ades, sunt oblitae sui. Hoc est, a nativo<br />
ingenio dégénérant. Caeterum Plinius lib. VII. naturalis<br />
historiae alia syntaxi usus est, quam hie<br />
Seneca: Ex praealto, inquit, tecto lapsus, matris et<br />
affinium propinquorumque cepit oblivionem.<br />
Facit quidem avidos nimia félicitas] Sententia<br />
est catholica, quam praemittit ad amplificationem,<br />
ut miraculi loco subiungat, felicitatem suam populo<br />
romano sufficere. Hanc Bententiam eleganter exprimit<br />
Livius in praefatione: Adeo quanto rerum<br />
minus, tanto minus cupiditatis erat. Nuper divitiae<br />
avaritiam, et abundantes voluptates desiderium pereundi,<br />
perdendique omnia, invexere. Et Curtius<br />
lib. VII. in oratione Scytharum ad Alexandrum:<br />
Quid tibi divitiis opus est, quae te esurire cogunt?<br />
Primus omnium satietate parasti famem: ut quo<br />
plura haberes, amplius quae non baberes cuperes.<br />
Notum est illud Ovidii in I. Fastorum:<br />
Creverunt et opes, et opum furiosa cupido:<br />
Et quum possideant plurima, plura •petunt.<br />
Sic quibus intumuit suffusa venter ab unda,<br />
Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae.<br />
Iuvenalis Satyr. XIV.:<br />
Crescit amor nummi, quantum ipsa peeunia crescit.<br />
Nec tarn temperatae cupiditat'es] Nomen cupiditatis<br />
variam habet aeeeptionem, hie vero rofertur<br />
ad sensum superiorem. Sic philosophi vocant se-<br />
dem coneupiscentiae, quae continet omnes animi<br />
passiones, et illos interiores affectus imperio rationis<br />
non subiacentes. Quod ut clarius fiat, aeeipiainus<br />
partitionem ill am Epicuri quam refert Cicero<br />
lib. I. de Finibus: Cupiditas<br />
Naturalis et necessaria Parvo parabilis.<br />
Naturalis non necessâria • Mediocri sumptu<br />
contenta.<br />
Nec naturalis nec necessaria Inexplebilis.<br />
Très igitur quum sint cupiditatum species, hunc<br />
locum de tertia specie, seu de tertio membro intelliganius,.<br />
cupiditate scilicet insatiabili : cuius, ut<br />
ait Cicero, nec modus nec finis inveniri potest.<br />
• Et Seneca in multis, tum Epist. V.: Necesse est<br />
in immensum exeat cupiditas, quae naturalem modum<br />
tvanssilit.<br />
Gradus a magnis etc.] Sic idem de consolatione<br />
ad Albinam: Eadem natura in omni desiderio [pag.<br />
18] quod non ex inopia, sed ex vitio nascitur. Quidquid<br />
enim illi congesseris, non finis cupiditatis erit,<br />
sed gradus.<br />
Omnibus tarnen civibus] Sensus est: Quamvis<br />
nemo boni aequique consulat fortunam suam, tarnen<br />
romanus populus iam non potest dissimulare<br />
suam felicitatem: nec est tanta impudentia praeditus,<br />
ut cupiditatibus suis niodum non imponat. Atque<br />
id quidem omnes ad unum confitentur, omnes<br />
uno ore, uno consensu praedicant, se ad summum<br />
fortunae pervenisse.<br />
Confessio exprimitur] Verbis usus est significantissimis.<br />
Nam, ut ait Donatus in Adelphos,<br />
confitetur, qui invitus: et exprimere est premendo<br />
educere. Terentius in Eunucho: Una mehercle<br />
falsa lacrymula, quam oculos terendo vix vi expresserit.<br />
Ubi Donatus interpretatur verbum positum<br />
ad av^tjcw. Libet alia exempla subiieere, quae melius<br />
verbi elegantiam ostendant. Livius libro III.:<br />
Sed ut exprimatur confessio, domitam ^nbactamque<br />
gentem sub iugum abituros. Et libro XXI.: Nunc<br />
et a nobis confessio eulpae exprimitur, et a confessis<br />
res repetuntur. Plinius in Panegyrico: Abeant<br />
voces illae quas metus exprimebat. Tranquillus in<br />
Tiberio: Quum inter proximos versanti et trepidatione<br />
détecte tormentis expressa confessio est cogitati<br />
facinoris. Latinus Pacatus in Panegyrico dixit<br />
excutere confessionem. G-raecis hoc est ixßiafyc&ai.<br />
Nec qiiidquam accedere posse, nisi ut perpétua<br />
sint] Nullum est non modo perpetuum, sed ne diuturnum<br />
quidem bonum. Et, ut ait ille, sorti appendix<br />
est illaetabilis omni. Itaque non minus de<br />
retinonda quam de comparanda cogitandum ost.<br />
Hanc nimirum accessionem iure optare potest romanus<br />
populus, ne ante tempus pereat.<br />
Multa illos cogunt ad hanc confessionem] Nunc<br />
ad rationes descendit quibus populus romanus convincitur,<br />
ne possit salva fronte suam felicitatem in-
Change language