Tom. V - Archive ouverte UNIGE

17 LIBER I.
Ovidius lib. II. nove et licentiose gloriam discordem
pro discreta et separata posuerit:
At mea seposita est et ab omni milite discors
Gloria.
Impotentem] Nonius Marcellus interpretatur
valde potentem. Yerum hoc nomen habet maiorem
energiam. Non enim tantum significat valde
potentem Ciceroni quum dicit: Nil 1 ) agant, nil timeant,
nil concupiscant, nulla impotentia efferantur;
sed praefidentem quandam audaciam. Cicero Tuscul.
IV.: Inflammant appetitione nimia, quam tum
cupiditatem, tum libidinem dicimus, impotentiam
quandam animi a temperantia et moderatione plurimum
dissidentem. Graeci ùxqûrnav yocant. Horatius
Carminum I. :
Quidlibet 2 ) impotens
Sperare-fortunaque dulci
Ebria.
In suam perniciem exsultataram] Vel saevire
significat, quemadmoduin illud Ciceronis lib. II. de
Republican Quae sanguine alitur, quaeque in omni
crudelitate sic exsultat, *ut vix hominum acerbis
funeribus satietur. Vel supra modum exsilire et
efferri. Cicero de Rep. : Est igitur quoddam turbulentum
in hominibus singulis, quod vel exsultat
voluptate, vel molestia frangitur. Utriusque significationis
autor Nonius Marcellus : sed posterior magis
convenit: quia scilicet plebs imperita, quae nullum
habet modum libertatis, statkn vertit in licentiam:
idque in suam perniciem: ut vulgus romanum
saepius intestinis discordiis imperium 'suum
paene labefactavit: atque etiam in exitium alienum,
quia vix est ut cohiberi posait insana multitudo,
ubi ,semel ad arma ventum est. Livius lib. IV.:
Haec natura multitudinis est, aut servit humiliter,
aut superbe dominatur: libertatem, quae media est,
nec spernere modice, nee habere sciunt. Curtius
lib. X.: Nullum profund um mare, nullum vastum
fretum et procellosum tantos ciet fluctus, quantos
multitudo motus habet, utique si nova et brevi duratura
libortate luxuriat. Livius lib. XXXIV. : Quintius
Achaeis suadet, libertate modice utantur: temperatam
earn, salubrem eis et singulis civitatibus
esse; nimiam, et aliis gravem, et iis qui habeant,
, praecipitem et effrenatam esse.
Ego ex omnibus] Prosopopoeia, qua secum loqui
imperator fingitur, et quasi in cogitationem ire.
Hie est conscientiae fructus, quern illi [pag. e] Seneca
promittebat si in se descenderet, et mentem
bene compositam respiceret. Et haec plus habent
gratiae per fictionom personae, quam si ex persona
autoris conciperentur : ut docet Quintilianus lib. IX.
1) Edd. recentiores omnes: non. 2) Ed. Amst.: quam-
Übet.
Calvini opera. Vol. 7.
CAPUT I. 18
Valent enim ad lectorem excitandum, ad movendos
affectus, ad orationem yariahdam. Quidam hoc
schema non prosopopoeiam yocant, sed rj&onoitav,
quod ilia personas fingat quae nusquam sunt, haec
certis pcrsonis verba accommodât. Vide romanum
Aquilam. Haec autem oratio ex opinione Stoicorum
pendet, qui diis rerum humanarum procurationem
tribuunt; providentiam asserunt, nihil fortunae temeritati
relinquunt. Epicuroi tametsi deos non negant,
at, quod proximum est, voluptarios nescio quos
somniant, otiosos, mortalia non curantes, ne quid
voluptatibus suis decedat, pronoean Stoicorum rident,
quasi anum fetidicam. Omnia fortuito casu
contingere putant. Qui vero, se dcorum vicarium
profitetur, is nimirum fatetur deos humanis necessitatibus
providere. Quamobrem recte Homerus
§aoû.îjaç difftQtyùç appellat, hoc est reges a love
nutritos, et Hiados IX. Agamemnonem a love regem
constitutum scribit.' Nec minus eleganter Plinius
in Panegyrico: Talia esse crediderim quae
ipse muncli parens tempérât nutu, si quando oculos
demisit in terras, et facta mortalium inter divina
opera numerare dignatus est: quibus nunc
per te liber solutusque, coelo tantum vacat, postquam
te dedit, qui erga omne hominum genus vice
sua fungereris etc. Itaque vere quis dixerit, ut ait
Plutarchus de doctrina principum, principes mini- >
stros esse dei, ad salutem et curam hominum: uti
bona quae deus Ulis largitur, partim distribuant,
partim servent. Oui consentit responsum illud Numae
Pompilii, regnum esse deorum ministerium.
Et aliud item Artabani apud eundem Plutarchum,
reges, simulacra dei omnia servantis. Non abs re
igitur Plato in Gorgia facit deum quendam imperatorem
generis humani, assignantem suum unicuique
in statione hac et militia locum. Quam sententiam
Persius ex Platone transtulit:
Quem te deus esse
Iussit, et humana qua parte locatus es in re.
Est etiam illa confessio religionis nostrae, non esse
jotestatem nisi a Deo, et quae sunt, a Deo ordinatas
esse, ad Rom. XIII.
Vitae necisque arbiter] Pro eodem. Curtius lib.
IV. : Quum in regali solio residebis vitae necisque
omnium civium dominus, cave obliviscaris huius status,
in quo accipis regnum. Et Seneca in Thyeste,
Vos quibus rector maris atque terrae
lus dedit magnum necis atque vitae.
[pagl 7] Quod enim alter dominium, alter ius magnum,
Seneca hic arbitrium vocat, id est plenam et
liberam potestatem sine provocatione : ut etiam tradit
Pompeius Festus.
In manu mea positum est] Sic Coelius ad Ciceronem
libro VUE. Epist. : Quam velis eum obligare,
in manu tua est. Quid significet haec loquutio,
pulchre déclarât Cicero Offic. I. quasi per
' 2