You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
135 DE CLEMENTIA 136<br />
farium, illud autem impossibile duceret. Ac multa<br />
saecula visus est recte huiusmodi facinus desperasse.<br />
Nemo enim sexcentis post annis taie scelus perpetravit.<br />
Sed post Annibalis bellum L. Hostius fertur<br />
primus patrem occidisse. Haec Plutarchus in<br />
vita Romuli. Oui adversatur Livius, quemadmodum<br />
indicat L. Flori Epitome in lib. LXVIÏL ubi scribitur<br />
P. Malleolum primum omnium insutum culleo<br />
matrè interempta, in mare praecipitatum esse, 0.<br />
Mario, nisi fallor, quintum consule.<br />
CAPUT XXIV.<br />
Indicta est aliquando a senatu sententia, ut serves<br />
a Hberis cultus distinguerez Deinde ajpparuit quantum<br />
periculum imminer et, si servi nostri numerare<br />
nos coepissent. Idem scito metuendum esse, si nulli<br />
ignoscitur. Cito apparebit, pars civitatis deterior quanto<br />
praegravet. Non minus principi turpia sunt multa<br />
supplicia, quam medico multa funera. Bemissius imperanti<br />
melius paretur. Natura contumax est humanus<br />
animus, et in contrarium atque arduum nitens:<br />
sequiturque facilius quam ducatur. Et ut generosi atque<br />
nobiles equi melius facili freno reguntur, fpag. 128]<br />
ita clementiam voluntaria innocentia impetu suo sequitur,<br />
et dignam putat civitas, quam servet sibi. Plus<br />
itaque Tiac via proficitur. Crudelitas minime humanum<br />
malum est, indignumque tam miti animo. Ferma<br />
ista rabies est, sanguine gaudere ac vulneribus,<br />
et abiecto homine, in sylvestre animal transire.<br />
Et hic exemplo probat, quam non semper bonis<br />
securitatem comparent malorum poenae.<br />
Indicta est] Quemadmodum senatores ab equitibus<br />
discernebat latus clavus, et calceus lunatus,<br />
et rursum équités a plèbe differebant annulo aureo.<br />
Sed quo tempore, aut quibus consulibus factum sit<br />
Hoc senatusconsultum, nusquam me legere memini,<br />
nec temere reperiri posse alfirmare ausim. Indicere<br />
pro denunciare verbum iuris est, ut obseryavit Servius<br />
in V. Aeneidos Vergilii :<br />
Indicitque forum, et patribus dat iura vocatis.<br />
, Proper this libro IV.:<br />
Indixit leges, respondi ego, legibus 1 utar.<br />
Quamvis alibi Servi us bellicum esse vocabulum tradat,<br />
in illud carmen Yergilii Aeneidos VIL*<br />
Ergo iter ad regem, pollutä pace, latinum<br />
Indicit primis iuvenum.<br />
Apparuit quantum periculum] Ad id respexit quod<br />
proverbio fertur, tot domi hostes esse, quot servos.<br />
Si servi nostri nos numerare - adhibendus. Sed aliter apud antiquos. Singuli marcipores,<br />
lucipôresque, dominorum gentiles, in promiscuo<br />
victum habebant. Iuvenalis Satyra III. :<br />
Protinus ad censum, de moribus ultima fiet<br />
Quaestio, quot pascit servos, quot possidet agri<br />
Iugera.<br />
Item:<br />
Maguo hospitium mirabile, magno<br />
SeiTorum ventres constant.<br />
Et VIL:<br />
Kespicit hoc primum qui litigat, an tibi servi<br />
Octo, decern comités post te, an sit sella, togati<br />
.Ante pedes.<br />
Tacitus libro IV. : lam trépida ob multitudinem familiarum,<br />
quae gliscebat immensum, plebe.ingenua.<br />
Et eiusdem libro III. in Uteris Tiberii ad senatum:<br />
Quid enim primum prohibere, et priscum ad morem<br />
recidere aggrediar? Villarumne infinita spatia? familiarum<br />
numerum et nationes? Et ne hic longius<br />
immoremur, unius hominis familia nos docebit, quam<br />
merit periculôsum civibus a servis suis, numerari.<br />
Scribit enim Plinius libro XXXI. in hunc modum:<br />
Claudius [pag. 129] Isidorus testamento dixit: quamvis<br />
multa civili bello amisisset, relinquere tarnen<br />
servorum quatuor millia, iuga boum tria millia sexcenta,<br />
reliqui pecoris ducenta quinquaginta millia.<br />
Hinc collige quantos servorum greges possederint<br />
illi gurgites, Crassi, Pompeii, Luculli, quum iste<br />
nec celeberrimus nomine divitiarum, et bellorum<br />
cladibus exhaustus, quatuor millia servorum reliquerit.<br />
Haec eo libentius commemoravi, quod passim<br />
occurrant in autoribus serviles tumultus, qui ne ipsi<br />
quidem Capitolio interdum pepercerunt.<br />
Remissius imperanti]<br />
Qui vult amari, languida regnet manu,<br />
inquit Seneca in Thebaide.<br />
In contrarium atque arduum]<br />
Nitimur in vetitum semper, cupimusque negata,<br />
ait Ovidius. Et Augustinus in libro de Bpiritu ot<br />
litera: Ea quae concupiscimus, nescio quomodo ar-,<br />
dentius expetuntur, si vetantur.<br />
Abiecto homine, in sylvestre] Hac loquutione so-.<br />
lemus uti, quum volumus designare facinus homine<br />
indignum, et in quo se hominem non gesserit qui<br />
perpetravit. Quid enim interest, inquit Cicero, utrum<br />
ex homine convertat se qùis in beluam, an in ngura<br />
hominis immanitatem gerat beluae? Quintilianus<br />
in Pasto cadavere: Si quis adeo hominem exuit, ut<br />
ibi poenam quaerat ubi sensus doloris non est. nempe<br />
cadavera feris obiiciet.<br />
] Nemo mirabitur<br />
hoc dixisse Senecam, qui animadverterit ad verba<br />
CAPUT XXV.<br />
Plinii lib. XXXLTL: At nunc cibi quoque, inquit,<br />
et potus vindicantur annülo a rapina. Hoc profe- Quid enim interest, oro te Alexander, leoni Lysjr<br />
cere mancipiorum legiones, et in domo turba ex machum obiicias, an ipse lacères dentibus tuis? Tuum<br />
terna acta. Servorum quoque causa nomenclator illud os est, tua iUa~ feritas. 0 quam cuperes tibi po-
Change language