Tom. V - Archive ouverte UNIGE

409 AD SADOLETI EPISTOLAM. 410
instituti forent, multas sibi fabricati erant mutiles
nugas, quibus favorem sibi tuum conciliarent: in
quibus ita sibi blandiebantur, ut prae illis paene
contemnerent, quam in lege tua commendasti verae
iustitiae regulam: adeo humana décréta, occupato
semel regno, tuis ipsius praeceptis, si non fidem,
at certe autoritatem derogaverant. Haec, Domine,
ut animadverterem, tu mibi spiritus tui claritate
affulsisti; ut deprehendereni quam impia noxiaque
essent, tu mini facem Terbo tuo praetulisti; ut pro
merito abominarer, animum meum pupugisti. In
ratione vero doctrinae reddenda, vides quid conscientia
mea ferat: non fuisse scilicet mibi propositum,
extra eos evagari fines, quos videbam servis tuis
omnibus esse constitutos. Quod ergo didicisse me
ex ore tuo non dubitabam, fideliter ecclesiae dispensare
volui. Eo certe me potissimum tetendisse constat,
in quo plurimum elaboravi. Nempe ut bonitatis
iustitiaeque tuae gloria, [fol. 41] discussis quibus
antea obtegebatur nebulie, conspicua emineret;
ut virtutes beneficiaque Cbristi tui, abstersis omnibus
fucis, ad plenum effulgerent. Nam et nefas
esse ducebam, eas res in obscuro iacere, quibus cogitandis
ac reputandis essemns nati. Nec maligne
aut tenuiter putabam indicandas, quarum amplitudine
longe inferior esset omnis oratio. Nec dubitabam
in illis diutius bomines detinere, ubi eorum
quoque salus residebat. Non enim fallere posset oraculum
illud: Esse banc vitam aeternam, nosse te
verum Deum, et quem misisti Iesum Christum (Ioann.
17, 3). Quod autem mibi de discessione ab ecclesia
obiicere soliti sunt, neque in eo male mihi
conscius sum: nisi forte pro desertore babendus est,
qui ubi milites fusos ac palatos videt procul ordines
reliquisse, signo ducis sublato, eos in stationes
suas revocat. Sic enim dispersi erant tui omnes,
Domine, ut non modo imperia exaudire non possent,
sed etiâm ut obliti propemodum essent et ducis
sui, et militiae, et sacramenti militaris. Ego,
ut eos ab errore colligerem, non alienum signum
sustuli, sed insigne illud tuum vexillum, quod nobis
sequi necesse est, si volumus in populo tuo censeri.
Hic manum mibi iniecerunt, qui quum alios
retinere in ordine deberent, in errorem abduxerant;
et quum minime desinerem, violenter restiterunt.
Hic coeptum est graviter tumultuari, donec ad dissidium
usque certamen exarsit. Yerum penes quos
sit culpa, tuum est nunc pronunciare, o Domine.
Ego semper et verbis et factis testatus sum, quanto
unitatis studio tenerer. Terum illa mihi erat ecclesiae
unitas, quae abs te inciperet, ac in te desineret.
Quoties enim pacem et consensionem nobis
commendasti, simul ostendîsti, te unicum esse illius
conservandae vinculum. Me, si pacem habere
vellem cum iis qui se iactabant ecclesiae praesules
et fidei columnas, earn redimere oportebat veritatis
tuae abnegatione. Quidvis autem potius subeundum
esse censui, quam ut ad nefariam istam pactionem
descenderem. Nam Christus ipse tuus nobis edixit,
etiam si coelum terrae permisceatur, oportere tarnen
verbum tuum aeternum permanere (Matth. 24, 35).
Neque vero dissidere me ab ecclesia tua putabam,
quia mihi cum primoribus illis bellum erat. Nam
et per filium et per apostolus praemonueras, ad eum
locum emersuros, quibus consentiendum minime esset.
Non de extraneis ille hominibus, sed iis, qui
se pro pastoribus venditarent, praedixerat, fore lupos
rapaces et pseudoprophetas, simulque mandaverat
ut caverem (Matth. 7, 15). Tibi cavere iubebat,
an ego manum praebuissem? Nec magis pestilentes
fore ecclesiae tuae hostes denunciabant apostoli,
quam intestinos qui sub pastorum titulo delitescerent
(Act. 20, 29; 2 Petr. 2,1 ; 1 Ioann. 2, 18). Quos
pronunciabant esse [fol. 42] habendos pro hostibus,
ab iis cur dubitassem me seiungere? Erant mihi
in oculis prophetarum tuorum exempla, quibus videbam
tantas fuisse contentiones cum saeculi sui
sacerdotibus ac prophetis: quos certe constat fuisse
in populo israelitico ecclesiae praesules. At non
ideo habentur pro schismaticis prophetae tui, quod
dum collapsam religionem instaurare volunt, illis
summa vi repugnantibus non cesserint. Manebant
ergo in vera ecclesiae unitate, quum a sceleratis sacerdotibus
diris ominibus ') devoverentur, quum indigni
censerentur, qui locum inter homines, nedum
inter sanctos haberent. Eorum ergo exemplis confirmatus
sic constiti, ut nihil me îllae de ecclesiae
desertione obnunciationes minacve territarent, quo
minus constantcr intrepideque pergerem iis adversary
qui sub pastorum persona plus quam impia tyrannide
ecclesiam tu am disperdebant. Eram enim
mihi optime conscius, quanto uniendae ecclesiae tuae
studio nagrarem, modo concordiae eius vinculum
esset tua Veritas. Qui subsequuti sunt motus, ut a
me non sunt excitati, ita non est cur mihi imputentur.
Scis, Domine, res etiam ipsa apud homines
testata est, ut nihil quaesierim, quam verbo tuo
controversias omnes dirimi, quo coniunctis animis
utraque pars ad stabiliendum regnum tuum conspiraret:
ut non detrectarim, vel capitis mei dispendio,
pacem ecclesiae restitui, 6i frustra tumultuari
deprehensus forem. Quid autem adversarii? Nonne
protinus ad ignes, ad cruces, ad gladios furiose procurrerunt?
Nonne unicum sibi praesidium in armis
et saevitia esse iudicarunt? Nonne ad eundem
furorem omnes ordines instigarunt? Nonne omnes
pacificationis rationes respuerunt? Eo factum est,
1) Sic sola princeps cum Gallo qui vertu: ia s oit ce qu'ilz
fussent maudictz de grandes maledictions. Caeteri libri omnes:
omnibus.