You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
129 LIBERI. CAPUT XIX. XX. XXL 130<br />
tior ad absolvendum, quam ad damnandum. Quod<br />
etiam legibus constitutum est: quod sanotius credatur<br />
impunitum relinqui facinus nocentis, quam innocentem<br />
damnari.<br />
Ut manifeste laesus animutn in potestate habeat]<br />
Haec clementiae sunt, ut princeps quas offensas potest<br />
iuste vindicare, ultro condonet, et dolori suo<br />
imperet, ne ultionem concupiseat. Dicimur animum<br />
in potestate habere, quuin nullo affectu rapimur, et<br />
passionibus animi non sumus obnoxii, propterea quod<br />
huiusmodi perturbationes arbitrium nobis et voluntatis<br />
libertatem adimunt. Cato in oratione pro Rhodiensibus<br />
: Quo maiore opere- dico suadeoque, uti haec<br />
res aliquot dies proferatur, dum ex tanto gaudio in<br />
potestatem nostram redeamus.<br />
Quemadmodum non est magni animi] Aptissima<br />
comparatio. Quemadmodum, inquit, haec praepostera<br />
liberalitas, quae anfert aliis, quod aliis largiatur, non<br />
est magno animo digna : ita haec Teniae facilitas quae<br />
aliénas offensas condonat, non est digna clementiae<br />
titulo. ' Quum autem qui alieno dispendio benefici<br />
videri volunt, in eadem sint iniustitia, ac si in rem<br />
suam, alienam convertant, nihil faciunt laude dignum.<br />
Yide Oiceronem Offic. I.<br />
De alieno liberalis] Hune locum citât Erasmus<br />
in Ohiliadibus inter proverbiales sententias: cui simile<br />
est carmen Homeri [pag. 122] Odyss. Q:<br />
'Enei. otitic in(a%taiç ovd' tXeijrvç<br />
'J^XOTQCWV xaoCaaa&ai..<br />
Nam res largiri aliénas nulla res vetat, neque vero<br />
viget. Eadem verba repetit Seneca libro LT. Epist. :<br />
Non est quod mireris animum meum, adhuc de alieno<br />
überaus sum. Pro eodem Apuleius libro YII. Metamorph.<br />
dixit ludere- de alieno corio. Contra Cicero<br />
lib. HI. Epist. : Quum et natura semper ad largiendum<br />
ex alieno fuerim restriction<br />
In alieno dolore facilem] Id est indulgentem et<br />
exprabilem, et ad ignoscendum paratum, ut Servius<br />
interpretatur II. Bucol. Yergilii:<br />
Et quo, sed faciles Nymphae risere, sacello.<br />
Idem IV. Georgicon:<br />
Tende petens pacem, et faciles venerare Napaeas.<br />
Tranquillus in Tiberio : Is forte tune M. Lolio offensior,<br />
facilis exorabilisque in vitricum fuit. Donatus<br />
in Adelphos : Facilis, cuius ira cito solvitur; clemens,<br />
qui non cito irascitur.<br />
CAPUT XXI.<br />
Ultio duas res praestare solet: aid solatium<br />
offert ei qui accepit iniuriam, aut in reliquum securitatem.<br />
Principis maior est fort/una, quam ut tali<br />
solatio egeat: manifestiorque vis, quam ut alieno<br />
malo opinionem sïbi vi/rium quaerat. Hoc dico, quum<br />
Oalvini opera. Vol. V.<br />
m<br />
ab mferioribus petitus violatusque est. Nam si, quos<br />
pares aliquando habuit, infra se videt, satis vindicatus<br />
est. Begem et servus occidit, et serpens, et sagitta.<br />
Servavit quidem nemo, nisi maior eo quem servavit.<br />
TJti itaque animose debet tanto munere deorum, dandi<br />
auferendique vitam potens, in his praesertim quos seit<br />
aliquando suo fastigio obstitisse. Hoc arbitrium adeptus,<br />
ultionem implevit, perfeciique quantum verae poenae<br />
satis erat. Perdidit enim vitam qui debet, et quisquis<br />
ex alto ad inimici pedes abiectus, alienam de capite<br />
suo regiamque sententiam exspectavit, in servatoris<br />
sui ghriam vivet, plusque nomi/ni eius conferet incolumis,<br />
quam si ex oculis ablatus esset. Assiduum<br />
enim spectaculum alienae virtutis est: in triumpho cito<br />
transisset. Si vero regnum quoque suum tuto relinqui<br />
apud eum potuit, reponique eo unde déciderai, ingenti<br />
incremento surgit laus eius, qui contentus fuit, ex rege<br />
victo nihil praeter gloriam sumere. Hoc est etiam ex<br />
victoria sua triumphare, testariquè nihil se quod dignum<br />
esset victoria apud victos invenisse. Cum civibus,<br />
et ignotis, atque humilibus eo moderatius agendum est,<br />
quo minoris est afflixisse [pag. 123] eos. Quibusdam<br />
libenter parcas, a quibusdam te vindicare fastidias, et<br />
non aliter quam ab animalibus parvis, et obterentern inquinantibus,<br />
reducenda manus est. At in his qui in<br />
ore civitatis servati punitique erunt, occasions notae<br />
clementiae utendum est.<br />
Partitio haec, ul^diximus, ad primum membrum<br />
primae ac ipraecipuae partitionis referenda est, ubi<br />
rex vult iniurias suas vindicare. Vulgo subdivisionem<br />
vocant. Argumentum est quod rhetores vocant<br />
ex remotione, in quo tolluntur partes, ut totum quoque<br />
tollatur; ut.hic: appetitur ultio aut ad solatium,<br />
aut ad securitatem; neutrum principi convenit, ergo<br />
nec vindicta.<br />
* Solatium affert Mi] Eadem partitione usus est<br />
Cicero in oratione pro Cluentio: Homines inimicos<br />
suos morte affici volunt, vel quod metuunt, vel quod<br />
oderunt. Priorem partem attigit Callistr. 1. capitalium<br />
§. famosos ff. de poenis. Ut solatio, inquit,<br />
sit cognatis et affinibus interemptorum, eodem loco<br />
poena reddita, quo latrones homicidia fecerunt. Et<br />
Ovidius Eleg. I. :<br />
At tu ne dubita, minuet vindicta dolorem:<br />
Unguibus in vultus protinus ire licet.<br />
Aut in réliquum securitatem] Ad hanc partem<br />
eleganter allusit Statius, quum metum odii parentem<br />
appellavit.<br />
Principis maior est] Refellifc, quod minime regium<br />
sit hoc solatii genus, quod humiles appetunt,<br />
ne adversarii sibi impune insultent : regis vero maiestas<br />
extra controversiam posita sit.<br />
Opinionem] Existimationem, passive, id est ut<br />
fidem suarum virium populo facial;. Cicero in Topicis:<br />
In homine virtutis opinio valet plurimum.<br />
9
Change language