Een brede verkenning van een leven lang leren - ecbo

Of dat in de praktijkleersituatie gebeurt, hangt sterk af van de ‘communities of practice’ waarin
zowel het probleem als de interpretaties van de lerende zijn ingebed. Mensen moeten in staat
worden gesteld zich dat probleem eigen te maken en om het te generaliseren (verbinding met
gecodifi ceerde kennis).
Dat laatste heeft betrekking op ‘transfer’. Die wordt vaak gezien als eenvoudig het (opnieuw)
toepassen van kennis en vaardigheden die in een bepaalde context zijn verworven (school of
werkplek) in een andere context (een andere werkplek). Daarmee worden belangrijke
kenmerken van leren over het hoofd gezien (Guile en Griffi ths, 2003). Leren is een proces van
zowel zelforganisatie als enculturatie (Cobb en Bowers, 1999). Individuen leren wanneer zij
participeren in culturele praktijken en wanneer zij frequent kunnen interacteren met anderen
met meer kennis en competenties. Op die manier worden op de werkplek ‘zones van nabije
ontwikkeling’ (Engeström, Engeström en Karkkalinen, 1995) mogelijk. Alle cognitieve
ontwikkeling vindt in context plaats en alle contexten stellen bepaalde beperkingen op het
denken (Van Oers, 1998). De uitdaging van transfer is nu juist precies om mensen toegang te
geven tot nieuwe contexten, waarin zij alternatieve opvattingen en visies kunnen ontwikkelen
over hun huidige situatie en kunnen samenwerken om nieuwe praktijken te implementeren:
het is een proces van recontextualisering.
VERBINDEND MODEL
Effectief verbinden van formeel en informeel leren vraagt om een verbindend (‘connective’)
model (Guile en Griffi ths, 2001, 2003), waarbij de scheiding tussen leren in het werk en in een
onderwijssituatie wordt overwonnen. Dit model gaat uit van een constructieve en refl exieve
benadering van leren. Onderwijs en werk worden niet gezien als gescheiden en onverbonden
leerplaatsen, maar als onderling verbonden en zich ontwikkelende activiteitssystemen
(Engeström, 2001). Dit betekent dat opleiders en begeleiders goed in de gaten moeten hebben,
dat verschillende vormen van leren elkaar kunnen beïnvloeden en versterken. Het succes van
buitenschools leren in een beroepsopleiding of scholingstraject hangt dan af van de mate
waarin het lukt de klassieke scheiding tussen theorie (op school) en praktijk (in het bedrijf) te
laten vervagen. Dat wil niet zozeer zeggen dat het onderscheid verdwijnt, maar dat er in veel
sterkere mate sprake moet zijn van grensoverschrijdende communicatie (‘boundary crossing’)
tussen school of cursus (leergemeenschap) en bedrijf en beroepsgemeenschap. Daarbij moet
109