Een brede verkenning van een leven lang leren - ecbo

36
In de meer recente beleidsthema’s komt dit tot uitdrukking door de nadruk op de employability
van werkenden en werkzoekenden. Het economisch motief sluit hierbij overigens ook aan bij
meer persoonlijke motieven. Het wordt immers benadrukt dat individuele carrièreperspectieven
en -wensen een rol spelen in de totstandkoming van een systeem voor een leven lang leren. Hier
raken de motieven elkaar: persoonlijke ontwikkelings- en carrièremotieven die overeenkomen
met economische motieven.
In internationale zin lijkt wel wat meer sprake van een aanzet tot geleidelijke verbreding van
doelstellingen/motieven. De commentaren van de OECD refereren – naast de economische
noodzaak van een leven lang leren – ook aan bijvoorbeeld persoonlijke ontwikkeling en
culturele motieven. Ook onderzoek door Cedefop wijst op andere motieven als achtergrond
voor gecontinueerd leren.
Er blijkt overigens niet direct sprake van een bewuste en intentionele verandering van motief. De
indruk bestaat dat de veel nadrukkelijker aanwezige, economische noodzaak van het blijven
leren de sociaal-culturele motieven beleidsmatig naar de achtergrond heeft verdrongen.
Opmerkelijk is verder dat conjunctuurschommelingen nauwelijks van invloed zijn op de
noodzaak tot een leven lang leren. Het daarop gerichte beleid komt inhoudelijk eigenlijk niet ter
sprake en staat evenmin ter discussie. Zo leidt een oplopende werkloosheid, in 2004, tot de
constatering dat de arbeidsmarkt krap wordt.
FUNCTIE
Het systeemkader van Nieuwenhuis e.a. (2007) onderscheidt drie functies van een leven lang
leren: een voorwaardelijke, een reactieve en een proactieve functie. In de beleidslijn van de
afgelopen jaren komen alle drie de functies terug. De voorwaardelijke functie van een leven lang
leren komt naar voren door de nadruk op het belang van arbeidsdeelname van groepen die op
dit moment nog niet aan het arbeidsproces deelnemen, het benutten van aanwezige
arbeidsreserves.
De reactieve functie van een leven lang leren is te herkennen in de constatering in het Actieplan
Leven Lang Leren, dat de arbeidsproductiviteitsgroei omhoog dient te gaan. In dit geval wordt een
leven lang leren als beleidsmiddel ingezet om als economie bij te blijven. Hier raken
voorwaardelijk en reactief leren elkaar, maar het gaat ook om het besef dat de kennisontwikkeling
versnelt en dat leren een vereiste is voor innovatie. Een leven lang leren krijgt