Een brede verkenning van een leven lang leren - ecbo

doelen zijn te formuleren, dan zijn deze afgeleid van werkprocessen en werkdoelen. De inzet
van middelen is gericht op de optimalisatie van die werkprocessen.
KANSEN OP LEREN
Werksituaties verschillen in de kans op en de inhoud van leren. Er zijn veel factoren van invloed
op leren op de werkplek. Daarbij spelen kenmerken van de lerende, de arbeidssituatie en de
organisatie in ieder geval een rol. De literatuur beschrijft vele benaderingen om deze factoren te
analyseren en in kaart te brengen (Onstenk, 1997; Eraut e.a., 1998; Blokhuis, 2006). Een
systematische manier om aan de belangrijkste factoren aandacht te besteden levert het model
van het leerpotentieel van arbeidssituaties (Onstenk, 1997; Kwakman, 1998; Ruelens en Baert,
2002). Het leerpotentieel van arbeidssituaties betreft de kans dat in een specifi eke arbeidssituatie
leerprocessen plaatsvinden. Deze kans wordt bepaald door de wisselwerking tussen:
• de leermogelijkheden in werk en werkomgeving;
• de lerende werknemer (leervaardigheden en leerbereidheid van de werknemer);
het organiseren van leren op de werkplek.
•
LEERMOGELIJKHEDEN IN WERK EN WERKOMGEVING
De minimale voorwaarde voor leren in de werksituatie is dat daar iets te leren valt. Daarbij is niet
alleen de feitelijke inhoud van het werk van belang, maar ook de kenmerken van de
werkomgeving. Bij de inhoud gaat het om aspecten als breedte, volledigheid, variatie en
complexiteit van het werk en om het vóórkomen en de kwaliteit van (nieuwe) problemen,
methoden, technieken, materialen, producten en kritische incidenten (Onstenk, 1997;
Blokhuis, 2006). Ook de in- en externe regelmogelijkheden en de vormgevings- en
beslissingsspeelruimte zijn van belang: je leert alleen wat van het hanteren van een probleem als
je de speelruimte en de ondersteuning hebt om er wat aan te doen. Anders leidt het vooral tot stress.
Wat de werkomgeving betreft, kan gedacht worden aan de beschikbaarheid van kennis en aan de
mate van sociale contacten en ondersteuning. In veel werksituaties leidt de toenemende
kennisintensiteit van het productieproces tot aanwezigheid van informatie zoals vastgelegd in
de fysieke omgeving of meer expliciet in de vorm van handleidingen, job aids, helpfuncties,
gesimuleerde procesreconstructies en databanken.
111