Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Durmaksızın uğraşan, koşturan, evini geçindirmeye çalışan, varsa çocukları için çırpınan,
neredeyse mutfak, salon ve yatak odası “bermuda şeytan üçgeninde” günü kurtarmaya
çalışan milyonlarca kadının hayatı sivil alan ve sivil olan tanımına uygun
bir seyir izliyor. Bu, binlerce asker eşi, asker kızı için bile böyle. Sivil hayatın asıl
aktörleri olarak, hayatın tam ortasında hayatı yeniden kurarken yaşadıkları militarist
ve ataerkil şiddet, kadınların hayatını çekilmez kılıyor, ancak kadınlar bunların
üretilmesine doğrudan ve fiziksel olarak katılmıyor. Kadınlar, çoğunlukla bunu politik
ve bilinçli bir tercih olarak yapmıyor elbette, ancak toplumsal rollerinin bir sonucu
olarak özel alanlarında yarattıkları değerlerin önemli bir bölümünü bu kendiliğinden
gelişen süreçlerde üretiyorlar.
Bu makale, genel olarak ataerkil yapının dışında kalan çeşitli varoluş ve tercihlerin
sorunlarıyla, ama asıl olarak bu sivil ve basit gündelik hayat pratiklerini kendi özel
yaşamı içinde üretmiş, benimsemiş, daha sonrasında hayatta daha çok nefes alma,
değişim, dönüşüm ve belki de sadece iyileşme isteyen cesur kadınların oluşturduğu bir
hareketle, yani “Kadın Hareketi”yle ilgili. Kadın hareketinin “toplumsal cinsiyet”
kavramıyla, bu kavramın algılanış şekilleriyle ve feminizmin yerine ikame edilmesiyle
ilgili sorunları var. Bu makalede bu tartışmaları açmak ya da geliştirmek yerine, çeşitli
cinsel tercih ya da varoluşlarından dolayı sıkıntıya sokulan kesimlerin sorunlarını
da kadın hareketiyle beraber değerlendirmeye çalışacağız. Tarihsel birikimini ve ilgilendirdiği
nicel boyutu (kadınların sayıca çokluğunu) da göz önüne alarak, sivil alanda
bir hareket olma sıfatını hak ederek yola koyulan, bu yolu büyük emek, dayanışma ve
azimle kat etmiş, hâlâ mücadelesine devam eden, kendini büyüten, hem muhalif ve
dönüştürücü hem de düzen içi ve reformcu kimliğiyle sivil alanda kendini kuvvetli bir
biçimde hissettiren ve gösteren kadın hareketini merkeze alacağız. Bu bağlamda, hareketin
kısa tarihçesi, yapısı, etkisi, hareket bileşenleri, çalışma alanları, kurumsallaşma
ve sürdürülebilirlik sorunları, kamu otoritesiyle ilişkiler, örgütlenmenin önündeki
engel ve sorunlar ve tüm bunlara ilişkin çözüm önerileri değerlendirilecektir.
Ayrıntılı listesini aşağıda görebileceğiniz yirmi beş kadın, bir eşcinsel, bir travestitransseksüel
örgütünden yaklaşık kırk kişiyle yapılan görüşmeler ekseninde ilk taslağı
2007’de ve ikinci taslağı 2011’de hazırlanan bu değerlendirme ve analiz yazısının
büyük oranda kolektif bir biçimde oluştuğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu makale için
Ankara, Van, İstanbul ve Diyarbakır’da çalışma yürüten on sekiz örgütle yüz yüze
görüşmeler yaptık ve Bartın, İzmir, Antalya, Bursa, Çanakkale, Adana ve Muğla’da
bulunan dokuz grupla da yazışmalarda bulunduk. Kadın hareketinin ve toplumsal cinsiyet
sorunları bağlamında ele alınan mücadelelerin genişliği ve çeşitliliği düşünül-
107