Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

4. Sığınma/Mülteci Alanında Karşılaşılan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri
Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirler, sığınmacı ve mülteciler için uygun ikamet
illeri değildir. Sığınmacı ve mülteciler Türkiye’de İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenen
51 şehre yönlendirilmektedirler. Uydu şehir olarak tabir edilen bu iller şunlardır:
Mersin, Yozgat, Çanakkale, Bolu, Uşak, Denizli, Yalova, Siirt, Balıkesir, Batman,
Şanlıurfa, Kilis, Ardahan, Malatya, Kars, Iğdır, Düzce, Sakarya, Erzincan, Gümüşhane,
Bayburt, Mardin, Ağrı, Adana, Amasya, Afyonkarahisar, Aksaray, Bilecik, Burdur,
Çankırı, Çorum, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, Hakkari, Hatay, Isparta, Kastamonu,
Kahramanmaraş, Karaman, Kayseri, Kırşehir, Kırıkkale, Konya, Kütahya,
Nevşehir, Niğde, Sivas, Şırnak, Tokat, Van.
Sığınmacı ve mülteciler, kendi ülkelerinde, yolda (geliş esnasında) zorlu hava şartlarına
maruz kalma, kaçakçıların kötü muamelesi, dokümanlarına el konulması, psikolojik
ve fiziksel şiddet, tecavüz vb durumlarla karşılaşmış olabilirler. Sığınmacı ve
mülteciler, kendileri ile ilgili sığınma prosedürleri tamamlanana kadar söz konusu
illerde ikamet etmek ve belirli günlerde, Yabancı Şube Müdürlükleri’ne imzaya giderek,
o illerde bulunduklarını bildirmek zorundadırlar. İşte bu bekleyiş esnasında birçok
sıkıntı ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Her şeyden önce Türkiye’de alanı düzenleyen herhangi bir yasa olmadığını tekrar etmekte
fayda var. Alandaki yasa eksikliği, alanın sadece genelge ve yönetmeliklere bırakılmış
olması, başvuru prosedürlerinin uygulanmasının dışında eğitim, sağlık, barınma,
sosyal hizmetlere erişim, temel ihtiyaçların karşılanması gibi konularda sistemsiz,
ilden ile değişen, birçok durumda mevzuatta yeri bulunamadığı ya da taleplerin karşılanması
yerel makamların inisiyatif kullanımına bırakıldığı için açıkta kalan geniş
bir alan bırakmaktadır. Dolayısıyla yerel makamlar ve STÖ’ler sistemsiz bir yapının
içinde sistem geliştirmeye çalışmakta ve zamandan zamana ve kişiden kişiye değişiklik
gösteren, hak kaybına neden olan bir yapının içine sıkışılıp kalınmaktadır.
Sığınmacılar ve mülteci alanı, Türkiye’de henüz AB ülkelerindeki gibi bilinen bir alan
değildir. Türkiye için henüz iç politikanın bir malzemesi haline gelmemiştir. Toplumda
da sadece haberlerde arasıra felaket görüntüleri olduğunda akla gelen, sonra unutulan
bir konudur. Mevcut durum hem dezavantajlıdır hem de bir avantaj sunmaktadır.
Bilgisizlik ya da bilinç eksikliği, sığınmacıların ve mültecilerin haklara erişiminde
ve toplum içindeki varoluşlarında olumsuz etki yaratmaktadır. Öte yandan, önyargılı
birinin fikirlerini değiştirmektense, bilgisi olmayan bir kişiyi bilgi ile donatmak göreli
357