Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

48
Merkezi İstanbul’da bulunan HYD’nin ciddi bir üye sayısı olduğu söylenemez. Nitekim
Murat Belge de bu konuda şunları söylüyor:
“Helsinki Yurttaşlar Derneği zaten çok sayıda olmayan üyelerinin hayat
tarzı vesairesiyle militan bir insan hakları örgütü değil, genel olarak sivil
toplum örgütlenmesi oldu. Sivil toplum faaliyetleri gibi işin daha çok teorisiyle
ilgilenen, bu anlamda da diğer sivil toplum örgütlerine bir know-how
sağlamak imkânına sahip bir örgüt haline geldi. Yani Helsinki’nin kendisi
yapmasa da, nerede bir sivil toplum bilinçlendirmesi olsa, bizler yine çağrılıyoruz
oraya…” 34
HYD, İHD ve Mazlum-Der’den farklı olarak, Murat Belge’nin de aktardığı gibi, insan
hakları ihlallerini engellemek veya insan haklarını savunmak için “sokaklara” çıkmaktan
çok, STÖ’leri insan hakları konusunda bilinçlendirme, insan hakları kavramını
ve insan haklarını anlatmaya, tartışmaya odaklanan bir dernek. Diğer yandan, aşağıda
ele alacağımız İnsan Hakları Gündemi Derneği’nin de bu açıdan HYD’ye benzer bir
yapısı ve amacı olduğunu yeri gelmişken belirtelim.
Dernek içi demokrasi
Kuruluşundan bu yana derneğin başkanlığını yürüten Murat Belge, bir nevi zoraki başkanlık
yaptığını, dernekteki arkadaşlarının kendisini bu görevde tutmaktaki ısrarlarını
sürdürdüğünü söylüyor.
Murat Belge’nin, HYD’nin işleyişindeki demokratik yapıya dair değerlendirmesi:
Etmeyin, eylemeyin deyip duruyorum, başkanlık işini yürütmemde ısrar eden arkadaşlara.
Çünkü Türkiye’de çok alışığız, bir adam bir yere başkan olur ve ömrü orada geçer. Biz de
böyle bir görüntü veriyorduk. Ama başkanlık için sadece ben kendime oy vermiyorum. Bunun
dışında, tam demokratik bir örgüt diyebiliriz HYD için. Herhangi bir uzun boylu merkezi
disiplin yok. Dolayısıyla yönetim kurulunu daha çok bir koordinasyon kurulu gibi kabul
edebiliriz. Tabii bazı angarya işler var. Yani kira, harcamalar, gelir-giderler, hesap-kitap
gibi angarya işler… Yönetim kurulu bunları yapar. Onun dışında yönetim kurulunun birinci
görevi, bu son derece geniş, her türlü faaliyete açık çatı altında çalışmak isteyen insanlara
kolaylık sağlamak. Faaliyet alanlarımız diye katı bir tanım da getirmiyoruz. Üye olan çoğu
insana, insan hakları ve çatışma konuları daha çok ilgi çekici geliyor. Ama mesela kadının,
yurttaşın hakları el kitabı gibi bir çalışmayı bir kadın arkadaşımız başlatabiliyor. Biz de
ona imkân, o kitabı finanse edecek kurum buluyoruz. Mesela çevrecilere de aynı şekilde bir
34 Tûba Çandar, Murat Belge: Bir Hayat… (İstanbul: Doğan Kitap, 2007), 270.