Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Tedaviye yönelik bu girişimler sürerken, enfeksiyon tüm dünyada kadın, erkek, çocuk
demeden yayılmaya devam ediyordu. Böylelikle kadın örgütlerinden, çocuk örgütlerine
pek çok örgüt bu alanda farkındalık arttırıcı kampanyalar başlatmış; bir yandan da
çok sayıda yeni sivil girişimler oluşmaya başlamıştır.
1987’de altı eşcinsel aktivist, Sessizlik=Ölüm Projesi’ni başlatarak, New York’ta eşcinsellere
yönelik ayrımcılığa, güvenli cinselliğe, sosyal adaletsizliğe ve hükümetin
duyarsızlığına dikkat çekmişlerdir. Sessizlik=Ölüm Projesi’ni Act-Up isimli güçlü örgütlenme
ile paylaşan aktivistler, dünya çapında bugün hâlâ “billboard”larda, yüz binlerin
ellerindeki pankartlarda yer alan Sessizlik=Ölüm sloganının ölümsüz olmasını
sağlamışlardır.
1996’ya kadar HIV/AIDS’i tedavi etmeye yönelik ilaç araştırmaları için baskı yapan
aktivistler, 1996’da etkili kombinasyon tedavilerinin piyasaya sürülmesi ile bu etkili
tedavinin dört bir yana yaygınlaştırılmasına yönelmişlerdir. Tüm dünyada, bir yandan
protestolarla, öte yandan yaşam hakkı adına toplu gruplar halinde davalar açılarak
etkili tedavilerin bir an evvel piyasaya sürülmesi için girişimler yürütülmüştür.
3. Türkiye’de Ne Zaman Başladı, Nasıl Gelişti?
Türkiye’de HIV/AIDS alanında etkinlik gösteren toplumsal örgütler incelendiğinde
dört farklı yapı göze çarpmaktadır. Bu yapılardan birincisi, öncelikle AIDS’in önlenmesine
yönelik olarak etkinlik gösteren STÖ’lerdir. 1991 yılında İzmir’de kurulan
AIDS İle Mücadele Derneği ve 1992 yılında İstanbul’da kurulan AIDS Savaşım
Derneği bu alandaki ilk sivil örgütlenmelerdir. Kuruluşlarından bir süre sonra başka
illerde de aynı adı taşıyan dernekler açılmış olması nedeniyle ülkemizde pek çok ilde
halihazırda o ilin adı ile başlayan AIDS ile mücadele veya AIDS savaşım dernekleri
bulunmaktadır. Üniversite öğretim üyelerinden oluşan bu STÖ’ler, uzun yıllar Sağlık
Bakanlığı’nın HIV ve AIDS’e yönelik danışmanlık birimlerinde etkili olmuşlardır.
Türkiye’de üreme sağlığı alanında etkinlik gösteren STÖ’ler ikinci yapıyı oluşturmaktadır.
Bunlardan Türkiye Aile Planlaması Derneği, Türkiye Aile Planlaması Vakfı
ve İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı gibi STÖ’ler, özellikle 1994 Kahire Konferansı
sonrası dönemde aile planlaması alanı yanında AIDS’in önlenmesi, gençlerin cinsel
sağlıklarının desteklenmesi ve risk altındaki gruplara hizmet sunumu gibi konularda
çalışmalar yapmaya başlamışlardır.
309