Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

212
Çocuk STÖ’lerinde Katılım Mekanizmaları
Çocuk sorunları alanında çalışan STÖ’ler, diğer STÖ’lerden farklı olarak, hedef grubun
edilgen olduğu ve çalışmaları çocuk sorunlarına ve alanına duyarlı kişilerin yürüttüğü
örgütlerdir. Örgütlenme sürecine çocukların dahil olmaması ve çocukların adına
dışarıdan faaliyet geliştirilmesi, politika oluşturulması ve uygulamaların yürütülmesi,
hedef grubun katılımının sorgulanmasına yol açıyor. Çocukların örgütlenme ve karar
alma süreçlerine katılımıyla ilgili tartışmalar son yıllarda artmakla birlikte, katılım
sorununun çözümüne yönelik özgün bir model oluşturulamamıştır. Yerel yönetimler
bünyesinde oluşturulan çocuk meclisleri, çocuk katılımı açısından önemli uygulamalardır.
Çocuk meclisleri uygulaması yaygınlaşarak sürüyor. Ancak diğer katılım biçimlerinde
olduğu gibi katılım alanları sembolik, şekilsel ve etkisiz kalma riskiyle karşı
karşıyadır.
Ankara Çocuk Hakları Platformu, strateji belgesinde çocuk katılımının önemini öne
çıkarmıştır. STÖ’ler arasında çocuk katılımının gerekliliği üzerinde fikir birliği olmasına
rağmen, uygulamada hukuksal zorluklar ve model eksikliği sorunları devam
etmektedir. 2
Yine de, hedef grupla ilgili çalışmalarda alan araştırmalarının, sorun tanımı üzerine
çalışmaların son zamanlarda yaygınlaştığı söylenebilir. Faaliyet planlamalarının araştırmalar,
çalışmalar ve gözlemler sonucunda oluşturulması, proje uygulama kültürünün
gelişmesiyle yaygınlaşmıştır. İhtiyaç analizlerinde, ailenin yanısıra, çalışmanın
yapıldığı illerdeki kamu kurum ve kuruluşları da başvurulan kaynaklar arasında öne
çıkmaktadır.
Hak temelli çalışmalarda, bilinç oluşturma ve savunuculuk çalışmaları çerçevesinde,
hedef grup farklılaşması olumlu bir süreç olarak gelişmektedir; yetişkinlere yönelik
çocuk haklarıyla ilgili eğitimler, merkezi ve yerel idare işbirlikleri çerçevesinde yapı-
2 5253 Sayılı Dernekler Kanunu çocuk katılımını düzenlemektedir: “On beş yaşını bitiren, ayırt
etme gücüne sahip küçükler, toplumsal, ruhsal, ahlâki, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor,
eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak
ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya
kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler. On iki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni
ile çocuk derneklerine üye olabilirler, ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar. Çocuk
derneklerine on sekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.” Ancak çocuk sorunları ile ilgili
çalışma yapan diğer dernekler için 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 64. Maddesi üyelik koşullarını
fiili ehliyete sahip gerçek ve tüzel kişilere göre tanımlamıştır. Fiili ehliyet, erginlik durumunu, yani 18
yaşını dolduranları kapsadığı için, çocukların dernek ve vakıflara üye olmaları önünde hukuki engel
devam etmektedir.