Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

2.3 Çevre STÖ’lerinde Kurumsal Yapı
Genç oluşumları bir yana bırakırsak, 1950-90 yılları arasında kurulan çevre
STÖ’lerinin 2000’lerde geçirdikleri yapısal değişime bakıldığında temel olarak göze
çarpan süreçler şöyle özetlenebilir:
Kurumsallaşma kaygılarının artmasına paralel olarak STÖ’lerin yönetim yapılarında
önemli değişiklikler olmuş, uzmanlaşma, hiyerarşik yapı ön plana çıkmaya başlamıştır.
Bu bazı STÖ’lerde kopmalara neden olmuş, eskinin amatör ve gönüllü heyecanını
korumak isteyen doğaseverler çevre davalarını farklı bir çerçevede sürdürmeyi tercih
etmiştir. Bir kısım STÖ, eski yapısal öğeleri taşımaya devam etmekle beraber, genç
nesli de bünyesine almış, kurumsallaşma ve demokratikleşme sürecine katılma çabasını
sürdürmüştür. Kurumsal gelişim açısından olumlu ve yeniliğe bir ölçüde açık olan
bu yaklaşım, yine de yönetimde eski/yeni çatışmalarına neden olabilmektedir.
Lider örgütleri biçiminde ortaya çıkan STÖ’lerin bir kısmı bu lider odaklı yapılarını
günümüze kadar sürdürmüş, liderin alana hâkimiyetine ve uzmanlığına, güncel ihtiyaçlara
ve önceliklere cevap verme, yapısal reformlara uyum sağlama becerisine paralel
olarak, kamuoyunun da desteğiyle başarılı bir çizgide ilerlemiştir. Örneğin TEMA
Vakfı, 2006 yılında, bizzat yönetim kararıyla bir gençleştirme politikasını gündeme
almış ve bu politika çerçevesinde sistemli bir yönetim değişikliğine gitmiştir.
1996 yılında kurulan Doğal Hayatı Koruma Derneği önce vakfa dönüşmüş, daha sonra
WWF’nin Türkiye temsilciliğini almış, 2000’lerin sonlarında yönetim değişikliğine
giden STÖ’lerden biri olmuştur.
Bazı STÖ’lerin, yapısal reformlarda, güncel ihtiyaçlara ve önceliklere ayak uydurma
ve cevap vermede yeterli olamadığı, kurumsal açıdan gelişemediği, bu yüzden geçmiş
başarı ve prestijini bir ölçüde yitirdiği gözlemlenmektedir.
Bu dönemde Greenpeace Akdeniz de yönetim değişikliği yaşamış, Seninki Kaç Santim
kampanyası gibi güçlü ve geniş kitlelerin ilgisini çeken popüler eylemlerle, Enerji Ve
Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na sunduğu alternatif enerji çözümleri raporuyla eylemin
yanısıra kampanya ve bilimsel çalışmalara yer veren bir kurum olma yönünde ilerlemiştir.
Daha yeni oluşumlara baktığımızda, 2001 yılında kurulan Doğa Derneği’nin Hasankeyf
kampanyasıyla birlikte başlayan süreçte eyleme yönelik faaliyetlere ağırlık ver-
81