Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

86
“Çevre sevgisi ve doğayı koruma” teması etrafında toplanmış, ancak uygulamada atıl
ya da pasif kalmış pek çok dernek yapısı göze çarpmaktadır.
Bunlar dışında çevre örgütlerinin tanımladıkları misyon, vizyon ve hedeflerin bazen
yürütülen faaliyetlere kıyasla iddialı kaldıkları, bazen de faaliyetlerle kurumsal hedefler
arasında tutarsızlıklar olduğu göze çarpar. Örneğin misyon ve hedeflerini ulusal ya
da küresel çevre sorunları çerçevesinde çizen bir kurumun, yerel düzeyde faaliyetlere
odaklandığı ya da çevre örgütü söylemiyle yola çıkıp çok farklı alanlarda faaliyet
geliştirdiği görülmektedir. Bu da, kurumların stratejik planlama ve uygulamada yetersiz
kaldığını ve önceliklerini kurumsal hedefler doğrultusunda belirlemede güçlük
çektiklerini göstermektedir. Bu durum büyük ölçüde mali kaygılara dayandırılabilirse
de, yerel ihtiyaçların bazı koşullarda kurumları faaliyet alanı dışındaki uygulamalara
yönlendirdiği de bir gerçektir.
2010’lu yıllara gelindiğinde bazı büyük ulusal STÖ’lerde eksen değişikliği olduğu göze
çarpmaktadır. Bunu ulusal/uluslararası çevre gündeminin geçirdiği evrimle ilişkilendirmek
mümkündür. Küresel ısınma, su kıtlığı ve enerji konuları uluslararası boyutta
önem kazanırken, bunların ulusaldaki ve yereldeki yansımaları STÖ’lerin çalışma
alanlarını da etkilemiştir. Örneğin 2000’lere kadar erozyon ve yeşillendirme çalışmaları
denildiğinde ilk akla gelen ulusal STÖ olan TEMA, su ve enerji, kıyı koruma gibi
alışılageldik söylemi dışındaki alanlara kaymıştır. Bilimsel veri toplama ve araştırma
çalışmalarıyla tanınan Doğa Derneği eyleme yönelik projelerle sesini duyurmaya başlamıştır.
2.6 Karar Mekanizmaları Ve Örgütlenme Biçimi
Yönetim yapısına bakıldığında çoğu küçük ve orta ölçekli ya da yerel derneklerde
yönetim kurulunun aktif olarak hem politika üreten hem faaliyet yürüten bir organ
olduğu görülür. Kurumsal yapı ve faaliyet alanı genişledikçe proje ekiplerinin faaliyet
yürütücülüğünü devraldığı, bazı yapılarda yönetim kurulunun yalnızca bilgilendirilen
bir üst organ olduğu görülmektedir. Saha ekipleriyle yönetim kadrolarının, mali kaynakların
projelere bağlı olması nedeniyle kim zaman iç içe geçtiği de dikkat çekmektedir.
Özetle, rolleri ve iktidar sınırları değişken olmakla beraber, yönetim kurulu ve
faaliyet (saha) ekipleri, STÖ’lerde temel organlar olarak yer alır. Ulusal dernek ve
vakıflara baktığımızda, faaliyetler, etki alanı, kaynaklar, çalışan ve gönüllü sayısı geliştikçe
vakıflaşmaya doğru gidildiği görülmektedir.